เฟิน จัดเป็นไม้ยอดนิยมที่คนไทยนิยมปลูกเลี้ยง เพราะเป็นพันธุ์ไม้ที่มีความหลากหลาย น่าสะสม แต่ก็มีหลายคนแอบบ่นว่าเฟินเลี้ยงยาก อันที่จริงถ้าคุณได้ลองลงมือเลี้ยงเองแล้วก็จะรู้ว่า เฟินก็เหมือนไม้ทั่วไปที่ต้องอาศัยความรัก ความเข้าใจ และความเอาใจใส่ในปัจจัยต่างๆ เรียกว่าถ้ารู้หลักการ ปลูกเฟิน ก็ไม่ใช่เรื่องยากเย็นอะไร บ้านและสวน ได้นำหลักสำคัญของการปลูกเลี้ยงมาแนะนำกัน
credit : www.westaussiewedding.typepad.com
สิ่งแรกที่ผู้ ปลูกเฟิน ควรจะรู้คือ การจำแนกกลุ่มเฟิน เพื่อจะได้ทราบว่าเฟินที่ซื้อมาเป็นประเภทใด ซึ่งจะทำให้เข้าใจธรรมชาติและสามารถดูแลเฟินได้ถูกวิธี เฟินแบ่งตามการเจริญเติบโตได้ 3 กลุ่มใหญ่ ได้แก่
– เฟินอิงอาศัย ในธรรมชาติพบตามลำต้นหรือกิ่งก้านของไม้ใหญ่ และรับแร่ธาตุจากเศษซากใบไม้ผุที่ร่วงหล่นและทับถมอยู่ตามกาบใบที่โคนต้น หรือบางชนิดก็เกาะอาศัยร่วมกับกล้วยไม้รากอากาศหลายชนิด เช่น เฟินชายผ้าสีดา กระแตไต่ไม้
– เฟินดินและเฟินหิน เจริญเติบโตอยู่บนพื้นป่าที่ชุ่มชื้น บ้างก็เกาะอยู่ตามผิวดินที่ลาดชัน หน้าผา หรือมีเหง้าทอดเลื้อยอยู่ตามพื้นดินที่ชุ่มชื้น เช่น เฟินก้านดำ เฟินนาคราช เฟินกีบแรด
– เฟินน้ำ เจริญเติบโตลอยอยู่บนผิวน้ำ หรืออาศัยอยู่ตามริมน้ำในพื้นที่ชุ่มน้ำ เช่น ปรงไข่ จอกหูหนู แหนแดง
9 เฟินยอดนิยม และการดูแลให้สวยงาม
credit : www.kwizoo.com
สำหรับปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการเจริญเติบโตของเฟินก็มีดังนี้
1.วัสดุปลูก เฟินดิน นิยมใช้ดินตะกอนหรือดินร่วน 1 ส่วน ผสมกับทรายหยาบ 1 ส่วน และปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก หรือใบไม้ผุอีก 4 ส่วน อย่างไรก็ตาม อัตราส่วนนี้สามารถปรับเปลี่ยนได้ตามความเหมาะสม เฟินหิน ใช้วัสดุปลูกเช่นเดียวกับเฟินดิน แต่ผสมกรวดหรืออิฐมอญทุบ ½ -1 ส่วน และทรายหยาบอีก 1 ส่วน เฟินอิงอาศัย นิยมปลูกในกระเช้าไม้หรือกระถางกล้วยไม้ที่มีรูโดยรอบ แล้วใช้กาบมะพร้าวสับหรือรากเฟินชายผ้าสีดาสับ 3 ส่วน ผสมถ่านทุบขนาดเล็ก 1 ½ ส่วน และใบไม้ผุอีก1 ½ ส่วน
2.แสงแดด เฟินเติบโตได้ดีเมื่อได้รับแสงแดด 40-50 เปอร์เซ็นต์ แต่ไม่ควรเลือกพื้นที่ที่มีแสงแดดส่องถึงโดยตรง ควรเลือกพื้นที่ปลูกที่มีร่มเงาจากไม้ใหญ่ หรือตามระเบียงบ้านที่แสงแดดไม่ส่องถึงโดยตรง
3.น้ำ ในฤดูร้อนควรรดน้ำทุกวันเช้า-เย็น ส่วนในฤดูหนาวและฤดูฝนควรรดทุก 2 วัน สิ่งสำคัญคืออย่าให้วัสดุปลูกแฉะเกินไป
4.ความชื้นในอากาศ เป็นสิ่งสำคัญสำหรับการปลูกเฟิน พื้นที่ที่ปลูกควรมีความชื้นในอากาศ 60-80 เปอร์เซ็นต์ในตอนกลางวัน นอกจากนี้ไม่ควรปลูกในบริเวณที่มีลมแรงตลอดเวลา หรือเป็นแนวทางลม เพราะทรงพุ่มจะไม่สวยงาม และใบเหี่ยวได้ง่าย
5.ฤดูกาล เฟินจะเจริญเติบโตได้ดีในช่วงฤดูร้อนและฤดูฝน พอเข้าสู่ฤดูหนาวที่มีความชื้นในอากาศต่ำและอากาศเย็น ใบจะเหี่ยวแห้งได้ง่าย หรือชะลอการเติบโต
6.ปุ๋ย เฟินไม่ต้องการปุ๋ยมาก ควรให้แบบน้อยๆแต่บ่อยๆจะดีกว่า สำหรับปุ๋ยอินทรีย์ จะปลอดภัยกับต้นเฟิน แต่ควรระวังเมล็ดวัชพืชและเชื้อราที่อาจติดมากับปุ๋ย ควรอบฆ่าเชื้อหรือตากแดดให้แห้งก่อนนำมาใช้ ถ้าเป็นปุ๋ย
ชีวภาพ ควรใช้อย่างเจือจาง เพียง 1-2 ซีซีต่อน้ำ 20 ลิตร หากใช้ความเข้มข้นสูงอาจทำให้ใบไหม้ได้ สำหรับปุ๋ยเคมี ได้แก่ ปุ๋ยเม็ด ควรให้เพียงเล็กน้อย (น้อยกว่าอัตราที่ระบุไว้) หว่านรอบๆให้ห่างจากโคนต้นจนทั่ว แล้วรดน้ำตามทุกครั้ง ปุ๋ยเกล็ดละลายน้ำ ควรให้ในอัตราต่ำกว่าปกติเช่นกัน โดยฉีดพ่นตามใบเฟิน ปุ๋ยละลายช้า ให้ปฏิบัติเช่นเดียวกับปุ๋ยเม็ด และไม่เป็นอันตรายกับพืชเท่าปุ๋ยเม็ด ควรให้ 3 เดือนครั้งก็พอ
สำหรับผู้ที่คิดจะปลูกเลี้ยงเฟินอย่างจริงจัง ขอแนะนำให้อ่านหนังสือ “ปลูกเฟิน อย่างมืออาชีพ” ของสำนักพิมพ์บ้านและสวน ผ่านปลายปากกาของภัทรา แสงดานุช และวีระ โดแวนเว นักปลูกเลี้ยงเฟินมืออาชีพ ซึ่งจะทำให้คุณได้รู้ทุกประเด็นสำคัญเกี่ยวกับเฟิน และปลูกเฟินได้อย่างมืออาชีพแน่นอน
