โดยปกติ ไม้ยืนต้น ที่นิยมปลูกทั่วไปจะมีขนาดทรงพุ่มเมื่อโตเต็มที่กว้างประมาณ 7-8 เมตร ดังนั้นระยะปลูกควรอยู่ห่างจากอาคารอย่างน้อยประมาณ 5 เมตร เพื่อป้องกันรากดันตัวโครงสร้างของอาคาร และกิ่งก้านที่แผ่ดันหลังคา หรือรางน้ำ หากปลูกชิดกำแพงมากเกินไป ลำต้นจะเอนหาแสงทำให้รูปทรงไม่สวยงาม หากปลูกริมรั้ว หรือแนวกำแพง ควรปลูกห่างจากกำแพงอย่างน้อย 2 เมตร เพื่อป้องกันระบบรากดันคานหรือเสารั้ว จนเกิดความเสียหาย โดยเฉพาะไม้ที่มีเรือนยอดขนาดใหญ่และมีระบบรากแข็งแรง เช่น จามจุรี ชมพูพันธุ์ทิพย์ หางนกยูงฝรั่ง ไทร ยางอินเดีย และทองหลาง ไม่ควรเลือกปลูกชิดรั้วหรือตัวอาคารโดยเด็ดขาด
กรณีที่ยังไม่ได้ปลูกบ้าน แต่อยากปลูกต้นไม้ไว้ก่อน อย่างน้อยควรวางผังคร่าวๆว่าตำแหน่งบ้านจะอยู่ตรงไหน กว้างยาวเท่าใด และปลูกเพื่อจุดประสงค์อะไร
ก่อนลงต้นไม้ควรรู้ก่อนว่าต้องการปลูกเพื่ออะไร เพราะเมื่อลงปลูกไปแล้วจะปลูกยาวหลายปี หรือตลอดไป ไม่ค่อยมีการย้ายตำแหน่ง และปรับเปลี่ยนไม่ง่ายเหมือนไม้ประดับ หรือไม้กระถาง
- ปลูกเพื่อให้ร่มเงา ควรเลือกชนิดที่มีใบและทรงพุ่มแน่นทึบ ไม่ผลัดใบ จะได้ร่มเงาตลอดทั้งปี เช่น ประดู่ สัตบรรณ กันเกรา และสาเก ตำแหน่งที่ปลูกควรสัมพันธ์กับทิศ เช่น ด้านทิศตะวันตกจะช่วยบังแดด หรือปลูกทิศใต้ จะช่วยบังลมได้ดี
- ปลูกเพื่อเก็บผลรับประทาน คงหนีไม่พ้นไม้ยอดฮิต เช่น มะม่วง ขนุน และมะยม ตำแหน่งที่ปลูกดูได้จากความเหมาะสมของพื้นที่ ระวังอย่าให้แผ่กิ่งก้านไปออกผลในบ้านข้างเคียงหรือบนหลังคาบ้าน และอาจตัดแต่งทรงต้นให้ไม่สูงมาก เพื่อให้เก็บผลง่าย
- ปลูกเพื่อความสวยงาม ควรเลือกประเภทที่มีทรงต้น ใบ หรือดอกสวย เช่น ราชพฤกษ์ กัลปพฤกษ์ ชัยพฤกษ์ ชมพูพันธุ์ทิพย์ หางนกยูงฝรั่ง ลั่นทม และอินทนิลน้ำ หากเลือกต้นที่มีทรงต้นหรือใบสวยงาม เช่น หูกระจง น้ำเต้าต้น ตีนเป็ดฝรั่ง สาเก ปาล์มหางสุนัขจิ้งจอก ปาล์มแวกซ์ อินทผาลัม เพื่อให้เห็นความสวยงามของต้น ดอก ไม่ควรปลูกชิดติดกันจนแน่น หรือปลูกในที่ที่แคบเกินไป จนไม่สามารถชื่นชมได้
- ปลูกเพื่อให้กลิ่นหอม เช่น ปีบ พิกุล ลั่นทม จำปี และจำปา ถ้าเป็นสวนแคบสามารถเลือกใช้ไม้ดอกหอมชนิดที่เป็นไม้เลื้อยแทนการปลูกไม้ใหญ่ได้
อ่านเรื่อง : ไม้ใหญ่…ไหม