“ว่าน” หนึ่งในพืชที่มีหลากหลายชนิด เป็นที่รู้จักมาช้านานหลายร้อยปี นับว่าเป็น พืชสมุนไพร ที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมแห่งภูมิปัญญาของบรรพบุรุษไทย สรรพคุณเป็นยา
เนื่องจากมีความเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของคนไทยมาแต่โบราณ ทั้งในเรื่องของความเชื่อว่าเป็นพืชสิริมงคลแล้ว ยังเป็น พืชสมุนไพร ที่มีสรรพคุณทางยาอีกมากมาย ดังนี้ สรรพคุณเป็นยา
1.ว่านลูกไก่ทอง
ลักษณะ เป็นเฟินที่ขึ้นบนพื้นดิน มีอายุหลายปี สูง 1-2 เมตร ลำต้นเป็นเหง้าสั้นๆ ปกคลุมด้วยขนยาวสีเหลืองทองเป็นมันใบเรียงเวียนสลับ ใบประกอบแบบขนนกหลายชั้น รูปสามเหลี่ยม ก้านใบใหญ่ สีน้ำตาลแกมดำ โคนก้านมีขน สรรพคุณ นำขนที่ปกคลุมเหง้าและใบอ่อนมาปิดบาดแผลสด เพื่อห้ามเลือดได้
2.ว่านมหากาฬ
ลักษณะ เป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี สูง 15-30 เซนติเมตร ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับ รูปรีถึงรูปไข่แกมรูปใบหอก ปลายใบแหลม ขอบใบจักลึกเป็นพูตื้น สีเขียวเข้มปนสีน้ำตาลอมม่วงเป็นมัน เส้นใบสีเขียวมีขนสั้นปกคลุม ช่อดอกออกที่ปลายยอดเป็นช่อกระจุกแน่น ก้านช่อดอกยาวประมาณ 20 เซนติเมตร สีน้ำตาลอมม่วงดอกย่อยจำนวนมาก สีเหลืองมีกลิ่นเหม็น
สรรพคุณ เป็นสมุนไพรพื้นบ้าน หากกินหัวจะช่วยดับพิษร้อนแก้พิษไข้เซื่องซึม กระสับกระส่าย แก้อักเสบ หรือนำใบสดมาโขลกผสมสุราปิดพอกฝีหรือหัวลำมะลอกช่วยถอนพิษ แก้ปวดแสบปวดร้อน
3.ว่านเพชรหึง
ลักษณะ กล้วยไม้อิงอาศัยแตกหน่อขนาดใหญ่ สูง 1-2 เมตร เห็นข้อปล้องชัดเจน รากอวบกลม ใบเดี่ยว รูปแถบ กว้าง 3-4 เซนติเมตร ยาว 30-60 เซนติเมตร เรียงสลับในระนาบเดียวกัน ช่อดอกออกจากช่อเทียมเป็นช่อกระจะขนาดใหญ่ ชูตั้งยาว 50-100 เซนติเมตร ทยอยบานจากโคนไปยังปลายช่อ ดอกบานขนาด 5-6 เซนติเมตร สีเหลืองมีจุดน้ำตาลกระจายทั่วดอกเป็นกล้วยไม้ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก
สรรพคุณ เป็นสมุนไพรพื้นบ้าน แก้พิษงู ตะขาบ หรือแมงป่องกัดต่อย โดยนำลำต้นมาฝนกับเหล้าแล้วดื่ม หรือใช้กากพอกปากแผล ช่วยถอนพิษ ถ้าฝนกับน้ำซาวข้าวทาบริเวณฝี จะช่วยดับพิษฝี หากหั่นบาง ๆ ล้างน้ำให้สะอาด ดองเหล้าดื่มจะช่วยขับลมในลำไส้ ช่วยบำรุงกำลัง ถ้ากินเป็นประจำจะเป็นยาอายุวัฒนะ