ในหนึ่งปีแน่นอนว่าทุกวันที่เราออกมาชมสวนนอกบ้านก็ย่อมต้องอยากชื่นชมความสวยงามของสวนให้ได้เต็มที่ สามารถมองเห็นไม้ดอกหรือความเปลี่ยนแปลงภายในสวนได้ตลอดทั้งปี
ปฏิทินปลูกดอกไม้
การ์เด้นไอเดียขอเสนอไอเดียการวางแผนจัดสวนให้เราสามารถมีมุมสวนที่น่ามองและชื่นชมได้ตลอดทั้งปี ปฏิทินปลูกดอกไม้
มกราคม-กุมภาพันธ์
ช่วงปลายหนาวก่อนเข้าสู่ฤดูร้อน ถือว่าเป็นช่วงเวลาที่ต้นไม้ใหญ่หลายชนิดพร้อมใจกันทิ้งใบและผลิดอกเบ่งบานพร้อมกันทั้งต้นมากที่สุดช่วงหนึ่ง จนสามารถสร้างความสวยงามและตื่นตาตื่นใจให้กับเจ้าของสวนได้ไม่ยาก เนื่องจากในช่วงฤดูหนาวที่ผ่านมา ความชื้นในอากาศจะมีน้อยกว่าปกติทำให้อากาศแห้ง ประกอบกับเวลากลางวันสั้นกว่ากลางคืน ส่งผลให้ต้นไม้สังเคราะห์แสงได้น้อยลง จนเกิดอากาศทิ้งใบและนำสารอาหารไปใช้ในส่วนยอด
เมื่อผ่านฤดูหนาวมาแล้ว สารอาหารที่นำมาสะสมจะใช้สำหรับผลิใบใหม่และออกดอก ดังนั้นหากเราสังเกตต้นไม้ดังกล่าวที่เริ่มทิ้งใบเตรียมออกดอก เราจึงไม่ควรรดน้ำมากในช่วงก่อนดอก 9 -15 วัน จากนั้นค่อยรดน้ำปกติอีกครั้งหลังจากที่ต้นไม้เริ่มออกดอกแล้ว โดยเฉพาะต้นสุพรรณญิการ์ กัลปพฤกษ์ ชมพูพันธุ์ทิพย์ ชงโค และเหลืองปรียาธร
หากปลูกต้นไม้เหล่านี้ริมถนน หรือปลูกเป็นกลุ่มแล้ว ยิ่งเพิ่มความสวยงาม ชวนมอกให้กับพื้นที่บริเวณนั้นได้ไม่ยาก แต่สิ่งที่จะตามมาก็คือเศษดอกไม้จำนวนมาก ดังนั้นจึงควรปลูกต้นไม้เหล่านี้ในบริเวณที่ติดกับพื้นที่ลานแข็ง หรือที่โล่งซึ่งง่ายต่อการกวาดทำความสะอาด ไม่ควรปลูกต้นไม้ชนิดอื่นใต้ต้นจำนวนมากนัก โดยเศษดอกไม้เหล่านี้สามารถนำไปใส่บ่อหมักเพื่อใช้เป็นปุ๋ยหมักได้ต่อไป
นอกจากต้นไม้ยืนต้นแล้วต้นไม้ชนิดอื่นอย่าง ไม้พุ่ม และไม้ดอกล้มลุกหลายชนิดที่ออกดอกจำนวนมาก เช่น กล้วยไม้ดินอย่างอั้วมณี ประยงค์ ทองพันชั่ง พวงแสด สาวสันทราย ประทัดจีน พู่จอมพล เป็นต้น รวมถึงพรรณไม้น้ำอย่าง บัวสาย ก็จะออกดอกเป็นจำนวนมากในช่วงนี้ด้วยเช่นกัน
ดอกไม้ที่บานในช่วงเดือนนี้
จิกน้ำ แก้วเจ้าจอม สุพรรณญิการ์ เสลา แคแสด กระเทียมเถา พวงคราม พวงประดิษฐ์ ถ้วยทอง กาสะลองคำ กุ่มน้ำ กัลปพฤกษ์ ชมพูพันธุ์ทิพย์ ศรีตรัง ประดู่แดง เกรียน
มีนาคม-เมษายน
เข้าสู่ฤดูร้อนเต็มตัว ถึงแม้ต้นไม้จะได้รับแสงแดดที่จำเป็นต่อการสังเคราะห์ด้วยแสงตลอดทั้งวัน แต่ด้วยอากาศที่แห้งแล้ง ก็อาจส่งผลให้ต้นไม้ในสวนดูไม่สวยงามเต็มที่ได้ โดยเฉพาะต้นหญ้าในสนาม ซึ่งเราควรรดน้ำภายในสวนเพิ่มขึ้นเป็นทุกวันวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น เพื่อให้ต้นไม้ได้รับความชื้นและน้ำเพียงพอต่อการดูซึม ไม่เหี่ยวเฉา
โดยอาจใช้เศษหินฟองน้ำ หรือกาบมะพร้าวสับคลุมดิน เพื่อรักษาความชื้นในดินได้อีกทางหนึ่ง นอกจากนั้นอาจสร้างศาลา หรือบริเวณที่เรานั่งเล่น ซึ่งจำเป็นต้องอยู่ใกล้น้ำตก หรือบ่อน้ำ เพื่อให้ลมพัดความเย็นจากไอน้ำมาช่วยคลายความร้อนอบอ้าวของอากาศ หรือผูกเปลนอนเล่นใต้นต้นไม้ใหญ่ที่ให้ร่มเงาก็ได้
ฤดูกาลนี้เหมาะสมกับการปลูกต้นไม้ดอกล้มลุกอย่าง ดาวกระจาย หางนกยูงไทย บานไม่รู้โรย ดาวเรือง เป็นต้น รวมไปถึงทำแปลงปลูกผักสวนครัวที่ชอบแดดอย่างผักจำพวก แฟง แตง บวบ ตำลึง น้ำเต้า ผักบุ้ง ผักกะเฉด ซึ่งมีสรรพคุณทำให้ผู้บริโภครู้สึกเย็น
นอกจากนี้ยังนับเป็นช่วงที่ต้นไม้ผลหลายชนิดในสวน เริ่มทยอยกันให้ผลผลิตสำหรับเก็บไปขาย หรือบริโภคในครัวเรือน เช่น มะม่วง มังคุด พุทรา ทุเรียน ฝรั่ง เงาะ ลูกตาล มะปราง ลางสาด กระท้อน ทับทิม ลำไย สะตอ เช่นเดียวกับต้นไม้บางชนิดที่ออกดอกเต็มต้นในช่วงเวลานี้ของปี ทั้งหางนกยูงฝรั่ง เหลืองปรียาธร เหลืองอินเดีย นนทรี และราชพฤกษ์ ซึ่งหากปลูกเป็นกล่มใกล้กันจะให้สีสันที่ตัดกันสวยงาม
ดอกไม้ที่บานในช่วงเดือนนี้
เหลืองอินเดีย เหลืองปรียาธร กัลปพฤกษ์ กาฬพฤกษ์ ราชพฤกษ์ บุนนาค อินทนิลน้ำ กันเกรา หางนกยูงฝรั่ง พะยอม ลำดวน กระพี้จั่น นนทรี
พฤษภาคม-มิถุนายน
ในช่วงปลายฤดูร้อนใกล้ฤดูฝน แน่นอนว่าสิ่งที่เราควรทำคือการเตรียมความพร้อมของสวน เพื่อรับฤดูฝนที่กำลังจะมา ถึง ทั้งการลอกทำความสะอาดท่อระบายน้ำไม่ให้อุดตัน ตัดแต่งกิ่งไม้ของต้นไม้ใหญ่ให้โปร่งไม่หักลงมาเป็นอันตราย ปรับระดับพื้นดินซึ่งเป็นหลุมเป็นบ่อให้เรียบเสมอกันเพื่อป้องกันน้ำท่วมขัง ทาน้ำยารักษาเนื้อผิวของเฟอร์นิเจอร์สนามและของตกแต่งสวน ทำร่ม หรือหลังคากันฝน ในบริเวณที่ต้องการการใช้งานอยู่เสมอ นอกจากนี้ตามแปลงปลูกต้นไม้บางชนิดที่อ่อนไหวต่อโรคเกี่ยวกับเชื้อรา และรากเน่า เช่น เหล่าไม้อวบน้ำ แคคตัส บีโกเนีย กล้วยไม้ พรมกำมะหยี่ เป็นต้น เราอาจจำเป็นต้องโรยยาสำหรับป้องกันเชื้อราเตรียมไว้ด้วย โดยเฉพาะการให้ปุ๋ยละลายช้า หรือปุ๋ยออสโมโคส
ฤดูกาลนี้นับว่าเป็นช่วงซึ่งเหมาะกับการปลูกเหล่าไม้หัวหลายชนิด ซึ่งจะเริ่มผุดขึ้นจากดิน ออกดอก หรือชูใบสวยงาม เช่น ว่านสี่ทิศ ว่านมหาลาภ บุกคางคก ว่านแสงอาทิตย์ บัวดิน เป็นต้น ซึ่งสามารถนำมาปลูกใส่กระถาง หรือปลูกฝังหัวในแปลง เพื่อสร้างความรู้สึกพิเศษในช่วงที่ไม้เหล่าเหล่านี้ออกดอก หรือผุดขึ้นมา นอกจากนั้นยังเหมาะกับการปลูกต้นไม้อิงอาศัยอย่าง กล้วยไม้ เฟิน ชายผ้าสีดา กระแตไต่ไม้ ฟิโลเดนดรอน และโฮย่า เพื่อให้ต้นไม้เจริญเติบโตไปบนต้นไม้ที่มีความชื้นบริเวณเปลือกลำต้น เหมาะกับการที่รากสามารถหาสารอาหาร และยึดเกาะลำต้นได้เร็วขึ้น รวมถึงต้นไม้ทั้งไม้ยืนต้น และไม้พุ่มล้อม ควรทำการค้ำยันให้แข็งแรง และทำระบบระบายน้ำรอบให้ดี จะช่วยให้แตกรากได้เร็วขึ้นในช่วงนี้
ดอกไม้ที่บานในช่วงเดือนนี้
ชัยพฤกษ์ ตันหยง คำมอกหลวง อินทนิลน้ำ ประดู่อังสนา ตะแบกนา สะเดา แก้ว ไฮเดรนเยีย หน้าวัว บัวดิน ว่านสี่ทิศ ว่านแสงอาทิตย์ ระฆังทอง
กรกฎาคม-สิงหาคม
สวนในช่วงนี้เหล่าต้นไม้คงได้รับความสดชื่นจากน้ำฝนที่ตกอย่างต่อเนื่อง หากเรามีการเตรียมการเรื่องการระบายน้ำเป็นอย่างดี และปรับเปลี่ยนการรดน้ำให้เหลือเพียงบางวันซึ่งฝนไม่ตก ทำให้ไม่ต้องรดน้ำต้นไม้ทุกวัน แต่ก็มีปัญหาหลักในช่วงนี้คือเรื่องน้ำท่วมขังอันเกิดมาจากปัจจัยด้านการระบายน้ำของสาธารณะ โรคที่มาจากเชื้อราและศัตรูพืชอย่างหอยทากระบาด โดยในพื้นที่ซึ่งได้รับผลกระทบประจำควรนำต้นไม้ที่ได้รับปัญหาใส่กระถางแยกออกมา ก่อนใส่น้ำยาป้องกันเชื้อรา ซึ่งมีทั้งยาฉีด เช่น เบนเลท และยารดที่โคนต้น เช่น ไดเทน และจัดการกับเหล่าศัตรูพืชต่อไป โดยเราอาจปลูกต้นไม้บางชนิดที่ทนต่อน้ำท่วมขังและศัตรูพืชเช่นต้นไม้พื้นถิ่นอย่าง หมากแดง พุทธรักษา ไทรทอง เตย เงินไหลมา ก้ามกุ้ง กะพ้อ พลูด่าง และโมก ขึ้นมาทดแทนต้นไม้ในแปลงปลูกเดิมชั่วคราว สำหรับผู้ที่มีสนามหญ้าภายในสวนต้นหญ้าในช่วงนี้จะโตเร็วกว่าปกติ อาจจำเป็นต้องตัดหญ้าทุกๆ 1-2 อาทิตย์
ถือว่ายังเป็นช่วงเวลาที่เหล่าดอกไม้หัวและไม้ล้มลุกยังคงผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันออกดอกสร้างความสวยงามให้กับสวน โดยเฉพราะต้นกระเจียว ต้นเข้าพรรษา และบัวสวรรค์ชนิดต่างๆ ที่มีหลากหลายพันธุ์และสีสันสามารถวางใส่กระถางหรือประดับในแปลงปลูกรวมกันเป็นกลุ่มสร้างความโดดเด่นได้เช่นเดียวกับไม้หัวขนาดใหญ่อย่างขมิ้น ไพล มหาหงษ์ และดาหลา นอกจากนั้นยังมีเทียนดอย ลิ้นมังกร ผักขาเขียด ที่เป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็กสามารถปลูกเป็นทุ่งหรือแปลงเล็กๆแทรกอยู่ในสวนได้ ส่วนผู้ที่มีแปลงปลูกผักสวนครัวอาจเป็ช่วงที่ได้ผลผลิตไม่ดีเท่าไหร่ เหมาะกับไถกลบและปลูกปอเทืองให้ดอกสีเหลืองสวยงามและเพิ่มปุ๋ยในดินปลูกบริเวณนั้น
ดอกไม้ที่บานในช่วงเดือนนี้
รวงผึ้ง กันเกรา กระเจียว เข้าพรรษา บัวสวรรค์ บัวดิน รัตมา กรรณิการ์ ยี่เข่ง อรพิม ดุสิตา สร้อยสุวรรณนา กระทือ มหาหงษ์ พนมสวรรค์ แก้ว ราชาวดี
กันยายน-ตุลาคม
ปลายฝนต้นหนาวคงเป็นช่วงเวลาที่หลายคนชื่นชอบทั้งสภาพอากาศที่กำลังเย็นสบายและต้นไม้ที่กำลังสีเขียวขจีขณะที่เตรียมออกดอกพร้อมเบ่งบานรับฤดูหนาวที่กำลังเข้ามา ดังนั้นจึงเป็นช่วงเวลาที่ควรเริ่มซ่อมแซมเฟอร์นิเจอร์สนามและแปลงปลูกที่อาจเสียหายและทรุดโทรมไปจากฤดูฝนที่ผ่านมา หรือเริ่มมองหาช้อปปิ้งเฟอร์นิเจอร์และของแต่งสวนใหม่ๆมาประดับในสวนเพื่อต้อนรับฤดูหนาวที่กำลังเข้ามาถึง เช่น ศาลนั่งเล่น ซุ้มไม้เลื้อย ม้านั่ง หรือเตาบาร์บีคิวสำหรับรองรับกิจกรรมปาร์ตี้ในสวน
ในธรรมชาติช่วงเวลานี้จะเป็นช่วงที่ต้นไม้ยืนต้น ต้นไม้พุ่ม และไม้ล้มลุกหลายชนิด เริ่มกลับมาออกดอกสร้างความสวยงามรับลมหนาว เช่น หงอนนาค หญ้าข้าวก่ำน้อย กระดุมเงิน และเหลืองทิพวรรณ ขณะเดียวกันเจ้าของสวนก็ไม่ลำบากนักที่จะเริ่มต้นทำแปลงปลูก และโรยเมล็ดดอกไม้เมืองหนาว เช่น พิทูเนีย ฮอลลี่ฮ็อก เดซี่ ฟล็อก เวอร์บีนา แววมยุรา แพนซี และผักเสี้ยนฝรั่ง ทดแทนต้นไม้หัวที่เริ่มพักตัวในช่วงฤดูหนาว หรือปลูกผักสลัด และผักเมืองหนาว สำหรับรับประทานได้อีกด้วย เช่น แครอท สวิสชาร์ด ผักคอส เรดโอ๊ค เป็นต้น โดยดินยังคงมีความชื้นและแร่ธาตุเพียงพอต่อการเจริญเติบโตในฤดูฝนที่ผ่านมา ทำให้เจ้าของสวนไม่ต้องดูแลรดน้ำมากเป็นพิเศษเหมือนฤดูร้อนและฝน
ดอกไม้ที่บานในช่วงเดือนนี้
พญาสัตบรรณ ปีบ แคแสด กระเทียมเถา ถ้วยทอง เหลืองทิพวรรณ หงอนนาค หญ้าข้าวก่ำน้อย กระดุมเงิน นางตายน้อย เก็กฮวย อังกาบ แตรสวรรค์
พฤศจิกายน – ธันวาคม
ปลายปีที่อากาศดีและมีวันหยุดหรือช่วงเทศกาลหลายวัน เหมาะกับการออกมาทำกิจกรรมกลางแจ้งภายในสวน ดังนั้นการดูแลสวนในช่วงนี้จึงเป็นการตรวจสอบความเรียบร้อย และตกแต่งให้สวนเหมาะกับการใช้งานอยู่เสมอ เช่น การหมั่นกวาดเศษใบไม้ที่เริ่มทิ้งใบจำนวนมากขึ้นเนื่องจากเป็นฤดูผลัดใบ หรือการรดน้ำที่จำเป็นต้องมากเป็นพิเศษ เพราะอากาศจะแห้งเนื่องจากมีความชื้นสัมพัทธ์ในอากาศต่ำ หากจำเป็นต้องตัดแต่งกิ่งไม้ควรตัดเฉพาะกิ่งที่จำเป็นอย่างถูกวิธีเพราะต้นไม้จะแตกกิ่งช้ากว่าปกติ รวมถึงมีใบที่ให้ร่มเงาในสวนได้จำนวนน้อยลงด้วย
ต้นไม้ที่เหมาะกับการปลูกในช่วงนี้คงหนีไม้พ้นเหล่าไม้ดอกที่ต่างพากันออกดอกให้สีสันและกลิ่นหอม โดยเฉพาะไม้เมืองหนาวอย่างพิทูเนีย กุหลาบ ซัลเวีย เก็กฮวย ทานตะวัน บัวตอง และคริสมาส ที่สามารถหาซื้อได้ไม่ยากในท้องตลาดในช่วงนั้น สามารถวางใส่กระถางประดับเป็นกลุ่มใกล้มุมนั่งเล่น หรือปลูกแทรกลงแปลง เพื่อสร้างสีสันในสวน เช่นเดียวกับไม้ยืนต้นหลายชนิดที่ออกดอกสร้างสีสันภายในสวน เช่น ขี้เหล็กอเมริกัน เกรียน เสลา แก้วเจ้าจอม ทองกวาว เป็นต้น ส่วนไม้เลื้อยที่ปลูกไว้ริมศาลา หรือซุ้มอย่าง พวงแสด พวงคราม หิรัญญิการ์ รสสุคนธ์ ลดาวัลล์ ก็ต่างออกดอกสะพรั่งสร้างความสวยงามด้วยไม่แพ้กัน นอกจากนั้นพวกต้นไม้ยืนต้นตระกูลสนอย่าง สนฉัตร สนมังกร สนบลู และสนแพง ก็ช่วยสร้างบรรยากาศให้สวนดูมีความเป็นยุโรปรับกับอากาศหนาวขึ้นอีกด้วย
ดอกไม้ที่บานในช่วงเดือนนี้
กระทิง เกรียน ทองกวาว เสลา แก้วเจ้าจอม ประทัดจีน ขี้เหล็กอเมริกัน แคฝรั่ง คริสต์มาส สาวสันทราย พยับหมอก พวงแสด พวงคราม หิรัญญิการ์ รสสุคนธ์ ลดาวัลล์ บัวดอง กาแฟ กุหลาบพันปี
เรื่อง : ปัญชัช
ภาพ : คลังภาพบ้านและสวน
เรื่องที่น่าสนใจ
