ในวันที่แสงแดดแรงกล้าอาจทำให้พรรณไม้หลายชนิดออกอาการสลดเหี่ยวเฉาไม่สวยงาม แต่ไม่ใช่สำหรับ คุณนายตื่นสาย และ แพรเซี่ยงไฮ้ ไม้ดอกหลากสีในวงศ์ Portulacaceae ที่นิยมปลูกเป็นไม้กระถางตั้งและแขวนประดับแปลง สวนหิน และปลูกคลุมดิน
คุณนายตื่นสาย อยู่ในสกุล Portulaca พืชสกุลนี้มีมากกว่า 40 ชนิด มีทั้งที่เป็นพืชล้มลุกและอายุหลายปี กระจายพันธุ์อยู่ทั่วโลก โดยเฉพาะในเขตที่มีอากาศร้อน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Portulaca oleracea ชื่อสามัญ Flowering Purslane หรือ Pussley เป็นไม้ดอกอายุหลายปี พุ่มสูง 10-20 เซนติเมตร ลำต้นอวบน้ำทอดเลื้อยไปตามผิวดิน ใบรูปช้อนหรือรูปรีแกมขอบขนาน แผ่นใบแบนอวบน้ำ สีเขียวสดเป็นมันคล้ายใบผักเบี้ย ดอกออกเป็นช่อตามซอกใบและปลายยอด มีทั้งดอกชั้นเดียวและดอกซ้อน กลีบดอกบาง มีสีขาว เหลือง ชมพู บานเย็น ส้ม แดง และสองสีในดอกเดียวกัน ออกดอกดกตลอดปี ดอกเริ่มทยอยบานเมื่อได้รับแสงแดดจัดในตอนสาย จึงเป็นที่มาของชื่อคุณนายตื่นสาย
พืชในสกุลเดียวกันที่รู้จักกันดีอีกชนิดหนึ่งคือ แพรเซี่ยงไฮ้ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Portulaca grandiflora ชื่อสามัญหลายชื่อ ได้แก่ Japanese Rose, Mose Rose และ Portulaca Rose เนื่องจากดอกบานแล้วมีลักษณะเหมือนดอกกุหลาบ หรือเรียก Sun Plant ก็มี ในบ้านเราเรียกแพรเซี่ยงไฮ้อีกชื่อว่า ผักเบี้ยฝรั่ง เนื่องจากเป็นพันธุ์ที่นำมาจากต่างประเทศ หรือเรียก แดงสวรรค์ เพราะพันธุ์แพรเซี่ยงไฮ้ที่ปลูกเดิมนั้นมีเฉพาะสีแดงสีเดียว แต่ปัจจุบันมีปลูกทั้งสีขาว ชมพู เหลือง และดอกสีต่าง ๆ
ทั้งคุณนายตื่นสายและแพรเซี่ยงไฮ้ปลูกเลี้ยงง่าย ขยายพันธุ์ได้ทั้งวิธีเพาะเมล็ดและปักชำกิ่ง เจริญเติบโตเร็ว ชอบดินร่วนปนทราย ระบายน้ำดี แสงแดดจัดเต็มวัน จึงปลูกกลางแจ้งได้ดี โดยเฉพาะวันที่แสงแดดจัดจ้า ดอกจะบานแฉ่งแข่งกันอวดโฉม แต่ถ้าวันไหนท้องฟ้าขมุกขมัว ดอกจะกึ่งบานกึ่งหุบ จนวันใหม่และวันต่อมาดอกใหม่จะทยอยบานเรื่อย ๆ จนกว่าต้นจะโทรม ก็สามารถตัดกิ่งไปปักชำได้
สามารถติดตามข้อมูลพรรณไม้ชนิดอื่นๆ ที่ปลูกเลี้ยงในประเทศไทย ซึ่งรวบรวมไว้มากกว่า 1,500 ชนิด ได้ที่ https://www.baanlaesuan.com/plants
เรื่อง: อังกาบดอย
ภาพ: สำนักพิมพ์บ้านและสวน
