หากกล่าวถึงไม้ประดับที่มีสีสันสวยงาม ปลูกเลี้ยงและขยายพันธุ์ง่าย ชื่อของ ฤๅษีผสม บ้างเรียก ฤๅษีผสมแล้ว หรือว่านเลือดแห้ง น่าจะเป็นไม้ประดับชนิดแรก ๆ ที่หลายคนนึกถึง มาทำความรู้จักพรรณไม้ชนิดนี้กัน
ฤๅษีผสม เป็นไม้ประดับในวงศ์ Lamiaceae ใบมีสีสันและรูปทรงหลากหลาย จึงเหมาะกับการนำมาใช้ประดับสวนได้ทุกสไตล์ ถ้าปลูกเลี้ยงในที่อากาศเย็นสีจะสวยมาก ทั้งยังปลูกในกระถางขนาดกะทัดรัดใช้ตกแต่งบ้านได้ดี ในอดีตอยู่ในสกุล Coleus ต่อมามีการศึกษาเพิ่มเติมและจัดให้อยู่ในสกุล Plectranthus มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Plectranthus scutellarioides ชื่อสามัญคือ Coleus และ Painted Nettle
ฤๅษีผสมเป็นไม้ล้มลุก ต้นเป็นพุ่มสูง 20-60 เซนติเมตร ทุกส่วนของต้นอวบน้ำ ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม ใบเดี่ยวเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก มีรูปใบหลายแบบ ทั้งรูปไข่ รูปไข่แกมรูปขอบขนาน ถึงรูปรี ปลายใบแหลม โคนใบมนหรือสอบเรียบ ขอบใบหยักมน หยักเว้าเป็นแฉกหรือจักลึก แผ่นใบย่นหรือมีรอยย่นตามแนวเส้นใบย่อย มีลวดลายและสีต่างกันตามพันธุ์ เช่น เขียว แดง ลายด่าง ช่อดอกเป็นช่อแยกแขนงออกที่ปลายยอด ชูตั้งขึ้น ประกอบด้วยดอกย่อยเล็ก ๆ จำนวนมาก มีใบประดับรูปถ้วยรองรับกลีบดอกสีขาวหรือสีม่วงที่เชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น ๆ ปลายแยกเป็น 5 แฉก ผลแห้งมีขนาดเล็กมาก เปลือกแข็ง เมล็ดเดียว
ฤๅษีผสมปลูกเลี้ยงง่าย ชอบวัสดุปลูกที่โปร่ง ร่วนซุย ระบายน้ำและอากาศได้ดี ใบมีสีสันสวยงามเมื่อได้รับแสงแดดเต็มวัน หากได้รับแสงแดดน้อยเกินไปต้นจะยืดยาวเก้งก้าง สีซีดจางลงไม่สดใส แต่ถ้าได้รับแสงแดดมากเกินไปและได้รับน้ำไม่เพียงพอ ต้นจะเหี่ยว ใบไหม้ และอาจตายได้ในที่สุด
ไม้ประดับชนิดนี้เติบโตเร็วและขยายพันธุ์ง่าย วิธีที่นิยมคือการปักชำกิ่ง ซึ่งง่ายและสะดวก สามารถเพิ่มจำนวนต้นได้มากในเวลาอันสั้น โดยอาจปักชำกิ่งในวัสดุปลูกหรือปักชำในน้ำก็ได้ ใช้เวลาประมาณ 2-3 สัปดาห์กิ่งจะออกรากและแตกใบใหม่
ติดตามข้อมูลพรรณไม้ชนิดอื่นๆ ที่ปลูกเลี้ยงในประเทศไทย ซึ่งรวบรวมไว้มากกว่า 1,500 ชนิด ได้ที่ Plant Liblary
เรื่อง: อังกาบดอย
ภาพ: ปรัชญา จันทร์คง
บีโกเนีย ต้นไม้ใบสวยนิยมปลูกเพิ่มความชุ่มชื้นในสวน
มารู้จักกับ 7 ไม้รากอากาศ ปลูกง่ายกัน!
คุณนายตื่นสาย vs แพรเซี่ยงไฮ้ แค่หน้าตาคล้ายแต่ไม่ได้เหมือนกันเป๊ะ