สำหรับคนที่เริ่มปลูกต้นไม้ในบ้าน ไม่ว่าจะเป็นไม้ฟอกอากาศหรือไม้ประดับสวยงาม สิ่งหนึ่งที่เป็นของคู่กันคือกระถาง กระถางสวยก็เสริมให้ต้นไม้สวยขึ้น แต่จะ เลือกกระถางต้นไม้ อย่างไรให้เหมาะกับต้นไม้ที่ปลูกนั้น บอกไว้เลยค่ะว่า “ไม่มีกฎเกณฑ์ตายตัว” แต่ต้องพิจารณาตามความเหมาะสม ทั้งรูปทรงของต้นไม้ ขนาดความกว้างของกระถาง และวัสดุซึ่งมีความคงทนและเก็บความชื้นแตกต่างกัน
การ เลือกกระถางต้นไม้ ไม่มีสูตรตายตัว แต่สิ่งสำคัญอันดับแรกคือกระถางควรมีขนาดเหมาะสมกับต้นไม้ กระถางขนาดใหญ่เกินไปจะทำให้เกิดความชื้นส่วนเกินในดิน ขณะที่กระถางขนาดเล็กเกินไปจะจำกัดการเจริญเติบโตของพืช วิธีคิดคร่าวๆ คือไม้ประเภททรงสูง ความกว้างของกระถาง ควรอยู่ที่ประมาณ 2 : 3 ของความสูงของต้น เช่น ถ้าต้นไม้สูง 15 นิ้ว ความกว้างของกระถางควรประมาณ 10 นิ้ว ส่วนความกว้างของต้นไม้ที่มีสัดส่วนของทรงพุ่ม วัดระยะจากกิ่งที่กว้างที่สุดกับกระถาง อยู่ที่ประมาณ 3 : 2 เช่นหากทรงพุ่มกว้าง 18 นิ้ว กระถางก็ควรมีความกว้าง 12-20 นิ้ว เป็นต้น
ทั้งนี้ควรดูชนิดของต้นไม้และรูปทรงต้นไม้ประกอบกันด้วย เช่นถ้าเป็นไม้ทรงสูง โปร่ง กิ่งก้านยื่นออกไปไม่ยาวนักก็ควรใช้ความสูงของต้นเป็นหลัก แต่ถ้าเป็นไม้ทรงเตี้ยมีการแผ่กิ่งก้านออกไปกว้างให้วัดจากความยาวของกิ่งล่างเป็นหลัก
ข้อสังเกตเมื่อถึงเวลาต้องเปลี่ยนไซส์กระถางคือ ทรงพุ่มขยายใหญ่เลยขอบกระถาง รากขยายจนแน่นหรือทะลุก้นกระถาง และดินเสื่อมสภาพ (ปกติอยู่ได้ 2-3 ปี สังเกตได้จากเวลารดน้ำดินจะไม่อุ้มน้ำ) ซึ่งปัจจัยเหล่านี้จะทำให้ต้นไม้หยุดเติบโต และอาจจะตายในที่สุดเพราะธาตุอาหารไม่เพียงพอ
ประเภทวัสดุ
- กระถางดินเผา ทำมาจากดินที่เผาด้วยความร้อนสูง จึงเก็บความชื้นได้ดี ราคาถูก ความแข็งแรงปานกลาง
- กระถางพลาสติก ที่คุ้นเคยกันดีคือกระถางเพาะต้นไม้ ซึ่งมีราคาถูก น้ำหนักเบา และมีความแข็งแรง
- กระถางเซรามิก กระถางประเภทนี้มักใช้สำหรับตกแต่งเพิ่มความสวยงาม เก็บความชื้นได้ดี แต่มีน้ำหนักมาก และราคาค่อนข้างสูง ส่วนใหญ่มักใช้เป็นกระถางครอบกระถางพลาสติกอีกชั้นซึ่งเคลื่อนย้ายสลับสับเปลี่ยนได้ง่ายกว่า
- กระถางไฟเบอร์กลาส วัสดุสมัยใหม่ยอดนิยม คงทน น้ำหนักเบา และให้ความรู้สึกเหมือนวัสดุจากธรรมชาติ ทำเลียนแบบวัสดุอื่นได้อย่างแนบเนียน แต่ราคาค่อนข้างสูงด้วยเช่นกัน
รูปทรงกระถาง
- กระถางทรงสูง : คือกระถางที่มีความสูงมากกว่าความกว้างปากกระถาง เหมาะกับต้นไม้ทรงสูง รากแบบเหง้า ระบบรากลึก กระถางทรงสูงควรทำวัสดุที่มีน้ำหนักมากอย่างคอนกรีต เซรามิก เพื่อช่วยรับน้ำหนักต้นไม้ด้วย
- กระถางมาตรฐาน : คือกระถางที่มีความสูงเท่ากับความกว้างปากกระถาง มีขนาดตั้งแต่ 2-20 นิ้ว เหมาะกับต้นไม้ทรงพุ่ม และไม้ทรงสูง ทั้งระบบรากลึกและระบบรากไม่ลึกมาก
- กระถางทรงเตี้ย : คือกระถางที่มีความสูงน้อยกว่าของความกว้างปากกระถาง มีขนาดตั้งแต่ 4 – 16 นิ้ว เหมาะกับต้นไม้รากตื้นสั้น เช่น ไม้เลื้อยประดับขนาดเล็ก
มาถึงตรงนี้เหมือนจะง่ายแต่ไม่ง่าย เราเลยทำสูตรในการเลือกกระถางแบบคร่าวๆ สำหรับคนที่ปลูกไม้ใบในบ้านมาให้ชมเป็นตัวอย่าง ลองปรับใช้กับต้นไม้ที่บ้านกันได้เลย
ฟิโลเดนดรอน ซานาดู
ฟิโลซานาดู ปลูกเลี้ยงง่าย เหมาะกับกระถางขนาดมาตรฐาน แต่ระวังเรื่องความชื้นอย่าให้มีมากจนเกินไป และวัสดุปลูกต้องมีความโปร่งชื้น ระบายน้ำได้ดี
มอนสเตอร่า
ไม้ใบยอดนิยม สามารถเลื้อยได้สูงถึง 4 เมตร มีรากอากาศจึงควรมีไม้ค้ำยันให้ต้นได้เลื้อยสูงขึ้น เหมาะกับกระถางขนาดมาตรฐานและทรงสูง ระวังเรื่องความชื้น ดินต้องระบายน้ำได้ดี
ยางอินเดีย
ยางอินเดีย เป็นไม้ฟอกอากาศที่มีทรงสูง ควรหลีกเลี้ยงกระถางทรงเตี้ยเพราะจะทำให้รากทะลุก้นกระถางได้ง่าย เหมาะกับกระถางขนาดมาตรฐานและทรงสูง
ไทรใบสัก
ไทรใบสัก อีกหนึ่งไม้ประดับที่มีทรงสูง มีกิ่งแผ่ขยาย เหมาะกับกระถางขนาดมาตรฐานและทรงสูง
กวักมรกต
- กวักมรกต เป็นไม้อวบน้ำที่มีรากแบบเหง้าสะสมอาหารใต้ดิน ปลูกเลี้ยงง่าย ทนร่มได้ดี เหมาะกับกระถางทรงสูง
ลิ้นมังกร
ลิ้นมังกร เป็นไม้ฟอกอากาศที่มีทรงสูงใบรูปหอก โตเต็มที่จะสูงประมาณ 1 เมตร ที่มีรากแบบเหง้าสะสมอาหารใต้ดิน เหมาะกับกระถางทรงสูง หรือจะเลือกขนาดมาตรฐานก็ได้เช่นกัน แต่หากเป็นลิ้นมังกรแคระซึ่งมีขนาดเล็กควรปลูกในกระถางมาตรฐานหรือกระถางทรงเตี้ยได้
ไม้โขด/บัวบกโขด
บัวบกโขด และไม้โขดอื่นๆ มีรากสั้นสะสมอาหารในหัว เหมาะกับกระถางทรงเตี้ย วางตกแต่งบ้านไม่ต้องดูแลมากมาย เหมาะกับคนไม่มีเวลา
แคคตัส ไม้อวบน้ำ
ข้อควรระวังในการเลือกกระถางแคคตัสคือ ขนาดไม่ควรใหญ่เกินไปเพื่อหลีกเลี่ยงความชื้นสะสมในดิน โดยเส้นผ่าศูนย์กลางกระถางควรมีเท่ากับขนาดของต้นรวมหนาม หรือเมื่อปลูกลงดินควรมีระยะต้นไปถึงขอบกระถางไม่เกิน 1 นิ้ว
พลูฉลุ/พลูด่าง
ไม้เลื้อยประดับอย่างพลูด่าง พลูฉลุ พลูสนิม จะมีรากสั้น เหมาะกับกระถางทรงเตี้ย หรือจะปลูกในกระถางมาตรฐานก็ไม่ผิดเช่นกัน
เรื่อง JOMM YB
ภาพประกอบ มนธีรา มนกลาง
ไอเดียการจัดวางไม้กระถาง ทั้งในและนอกบ้านให้ดูเก๋ สำหรับบ้านที่มีพื้นที่จำกัด
