ไฟปลูกต้นไม้ ตัวช่วยชั้นเยี่ยมในการปลูกต้นไม้ในบ้านสำหรับห้องที่มีแสงน้อย ซึ่งใคร ๆ ก็อยากให้บ้านหรือห้องพักมีความสดชื่นสดใส จึงไม่แปลกเลยที่การปลูกไม้ประดับตั้งตามมุมต่าง ๆ ในบ้านจะได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นจนตลาดต้นไม้กลับมาคึกคักอีกครั้ง โดยเฉพาะไม้ประดับกระถางหลายชนิดที่ปลูกเลี้ยงง่ายแถมตายยาก
แต่ถึงแม้ไม้ประดับเหล่านั้นจะอึดถึกทนอย่างไร ไฟปลูกต้นไม้ ก็ยังคงจำเป็นสำหรับห้องที่ไม่มีแสง ซึ่งปัญหาที่นักปลูกเลี้ยงมือใหม่เจอเห็นจะไม่พ้นเรื่องของแสง ซึ่งมักไม่เพียงพอต่อความต้องการของพืช ส่วนใหญ่เรานิยมปลูกไม้ประดับในบ้านโดยนำกระถางตั้งปลูกกันบริเวณริมหน้าต่าง หน้าประตู ชานพักบันได ในห้องน้ำ หรือตามมุมต่าง ๆ ของบ้านที่มีแสงแดดส่องถึง เมื่อปลูกเลี้ยงได้สักระยะหนึ่งควรหมั่นนำกระถางออกไปไว้ในที่ที่ได้รับแสงเพิ่มขึ้น อย่าทิ้งให้ไม้ประดับได้รับแสงไม่เพียงพอจนส่งสัญญาณว่าเริ่มจะไม่ไหวแล้วนะ เช่น ใบมีสีซีดอ่อนลง ใบหนาลดลงจากเดิม และมีการยืดยาวของต้นและใบเพื่อเอนเอียงเข้าหาแสง แต่หากจำเป็นต้องปลูกเลี้ยงในบริเวณที่มีแสงน้อย ก็ต้องควบคุมปริมาณการให้น้ำให้พอดี ไม่มากเกินไป เพราะจะส่งผลให้การเจริญเติบโตแย่ลง
เมื่อแสงธรรมชาติไม่เพียงพอต่อการปลูกเลี้ยงไม้ประดับในบ้าน ปัจจุบันจึงมีการใช้แสงเทียมโดยนำหลอดไฟมาช่วยเพิ่มแสงสว่างมากขึ้น โดยเฉพาะหลอดไดโอดเปล่งแสงหรือแอลอีดี (Light Emitting Diode: LED) ที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย ซึ่งจากงานวิจัยหลายแหล่งพบว่ามีประสิทธิภาพสูงกว่าหลอดไฟชนิดอื่น ๆ ที่ใช้ในการปลูกไม้ประดับอินดอร์ ไม่ว่าจะเป็นหลอดฟลูออเรสเซนต์ (Fluorescent Lamp) หลอดเมทัลฮาไลด์ (Metal Halide: MH) และหลอดโซเดียมความดันไอสูง (High Pressure Sodium: HPS)
ก่อนใช้แสงเทียมเพื่อปลูกไม้ประดับในบ้าน สิ่งที่มือใหม่ควรรู้เป็นเบื้องต้นก็คือเรื่องของแสง
แสงธรรมชาติที่มาจากดวงอาทิตย์ประกอบด้วยสเปกตรัมของแสง (Light spectrum) ในช่วงความยาวคลื่น (Wavelength) ระหว่าง 200-5000 นาโนเมตร (nm) จัดแบ่งเป็น 3 ประเภทคือ แสงช่วงคลื่นสั้น แสงช่วงคลื่นยาว และแสงช่วงคลื่นที่ตาเราสามารถมองเห็นได้ ซึ่งการที่แสงมีความยาวคลื่นแตกต่างกัน ทำให้เกิดสีที่แตกต่างกันไปด้วย
แสงที่พืชนำมาใช้ในการสังเคราะห์ด้วยแสงเพื่อการเจริญเติบโต สร้างใบ ดอก และผล คือแสงในช่วงคลื่นที่ตาเราสามารถมองเห็นได้ (Visible Light) ซึ่งเป็นแสงที่มีความยาวคลื่น 380-760 นาโนเมตร ประกอบด้วยแสงสีต่าง ๆ คือ ม่วง คราม น้ำเงิน เขียว เหลือง ส้ม และแดง โดยพืชจะดูดซึมแสงเพื่อสร้างคลอโรฟิลล์ชนิด a และ b ได้ดีที่สุดระหว่างความยาวคลื่น 400-480 นาโนเมตร (แสงสีน้ำเงิน) และระหว่าง 630-680 นาโนเมตร (แสงสีแดง) เวลาพืชได้รับแสง พืชไม่ได้นำแสงไปใช้งานทั้งหมด เพราะจะมีช่วงแสงบางช่วงที่พืชต้องการเท่านั้น ช่วงแสงนั้นเรียกว่า Photo synthetically Active Radiation (PAR) อยู่ในช่วงความยาวคลื่น 400-700 นาโนเมตร นั่นหมายความว่า ไม่ว่าหลอดไฟจะสว่างหรือแรงแค่ไหน ถ้าไฟนั้นมีช่วงแสงที่พืชนำไปใช้ได้น้อย ก็ถือว่าประสิทธิภาพในการนำไปใช้ปลูกต้นไม้ก็น้อยเช่นกัน
เรื่องน่ารู้!! : 2 สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึงเมื่อนำแสงเทียมมาใช้ในการปลูกพืช คือ
1. คุณภาพของแสง (ความยาวของคลื่นแสง) ต้องเลือกแสงเทียมที่มีคุณภาพ สามารถสร้างคลื่นแสงในช่วงความยาวคลื่นที่พืชต้องการได้ ซึ่งพืชแต่ละชนิดก็มีความต้องการคุณภาพแสงที่แตกต่างกันไป ค่าที่ใช้พิจารณาคือ ความยาวคลื่นแสงมีหน่วยเป็น นาโนเมตร หรือที่เรียกว่าค่าสเปกตรัม
2. ปริมาณของแสงหรือความเข้มแสง ต้องเลือกแสงเทียมที่มีความสามารถในการสร้างพลังงานแสงได้มากเพียงพอต่อความต้องการของพืช เพราะความเข้มแสงมีผลต่อการเจริญและกระบวนการสร้างอาหารในพืช ถ้าพืชได้รับความเข้มของแสงสูงหรือต่ำเกินปริมาณความต้องการ จะมีผลทำให้พืชไม่เจริญเติบโต ค่าที่ใช้พิจารณาคือ จำนวนโฟตอน มีหน่วยวัดเป็นไมโครโมลต่อตารางเมตรต่อวินาที หรือที่เรียกว่าค่า PPFD
เมื่อต้องการใช้แสงเทียมเพื่อปลูกไม้ประดับในบ้านจึงควรเลือกชนิดของหลอดให้มีความเข้มแสงและคุณภาพแสงที่ตรงกับความต้องการของพืช เช่น ควรเลือกซื้อหลอดแอลอีดีสำหรับปลูกพืชที่มีความยาวของคลื่นแสง (คุณภาพแสง) ที่พืชสามารถนำไปใช้ได้ และมีปริมาณแสงหรือความเข้มแสงที่เพียงพอ และหากใช้หลอดฟลูออเรสเซนส์หรือหลอดชนิดอื่นก็ควรคำนึงถึงความร้อนจากหลอดด้วย เนื่องจากความร้อนที่เกิดขึ้นสามารถทำให้เกิดความเสียหายกับพืชที่ปลูกได้ ทั้งนี้ยังขึ้นอยู่กับชนิดของพืช ช่วงอายุของพืช และปัจจัยอื่น ๆ อีกมากมาย ซึ่งผู้ปลูกเลี้ยงควรหาข้อมูลเพิ่มเติม
อ้างอิง: Leslie F. Halleck. Gardening under lights. Oregon: Timber Press, 2018.
เรื่อง อังกาบดอย
ภาพ คลังภาพบ้านและสวน
