สวนสวย ๆ ใครก็อยากมี แต่เราเชื่อว่า กระบะปลูกผักสวนครัว ในบ้านที่สวยและกินได้ด้วยก็เป็นสวนอีกรูปแบบหนึ่งที่เจ้าของบ้านหลายคนใฝ่ฝัน
เพราะอะไรก็ตามที่เราลงมือปลูกเอง คอยเฝ้าดูการเจริญเติบโต กระทั่งเก็บมารับประทานได้ ก็ถือเป็นความภูมิใจของผู้ปลูกไม่น้อย ทว่าจะทําสวนสวยด้วยกินได้ด้วยอย่างไรให้เก๋ เรามีตัวอย่าง กระบะปลูกผักสวนครัว มาให้เลือก ไปทําตามกัน
ผูกตะแกรงเหล็กเป็นกล่องบรรจุกรวดภายในให้ดูเหมือนเป็นวัสดุกรุผิวและตีกรอบไม้ทับอีกชั้น ภายในปลูกพืชผักผสมผสานกับไม้ประดับและวางของตกแต่งแทรกเข้าไปในแปลงต้นไม้เพิ่มสีสัน บริเวณที่ติดกับผนังบ้านทําระแนงยึดให้พืชผักประเภทเลื้อยเกาะเกี่ยวขึ้นไปได้ สําหรับที่นั่งทําเป็นกล่องไม้ลอยตัว กําหนดขนาดให้พอดีกับช่องว่างของกระบะ เพื่อให้สวมเข้าแล้วดูเหมือนที่นั่งกับกระบะต้นไม้เป็นชิ้นเดียวกันแต่ก่อนอื่น เรามาเตรียมพื้นที่กันคร่าว ๆ เพื่อให้ปลูกได้ง่ายขึ้น ดังนี้
1.เลือกพื้นที่ บริเวณที่จะทําแปลงผักสวนครัว ควรได้รับแสงแดดเต็มที่ตลอดทั้งวันหรืออย่างน้อย 6 ชั่วโมง หากเป็นบ้านจัดสรรก็ควรอยู่บริเวณทิศใต้หรือด้านที่ไม่ได้รับเงาจากตึกข้างเคียงมาบัง
2.เลือกรูปแบบสวนครัว บ้านที่มีพื้นที่ไม่มากนัก สวนครัวกระถางหรือแขวนก็เป็นทางเลือกที่น่าสนใจ แต่หากมีพื้นที่เพิ่มขึ้นมาอีกสักหน่อยก็สามารถทําแปลงผักได้ จะทําเป็นแปลงแบบดั้งเดิมหรือยกกระบะขึ้นมา โดยออกแบบให้สวยงาม เพื่อใช้ตกแต่งสวนด้วยในตัวก็ได้
3.เลือกชนิดพืช นอกจากพืชผักที่เราชอบและใช้งานบ่อย ๆ แล้ว หากเลือกชนิดที่มีรูปทรง สีสัน และเท็กซ์เจอร์แตกต่างกันก็สามารถใช้ทดแทนไม้ประดับได้ หรือจะปลูกไม้ดอกไม้ใบสวย ๆ แซมในแปลงผัก เพื่อช่วยตกแต่งก็ไม่เลว อีกทางเลือกคือ ใช้พืชสมุนไพรกลิ่นหอมจากต่างประเทศที่มีรูปทรงสวย เช่น โรสแมรี่ มินต์ ไธม์ พาร์สลีย์ พืชเหล่านี้มีเท็กซ์เจอร์ใบสวย ทําให้สวนของคุณดูไม่เรียบเกินไป
4.เลือกขนาด ข้อกําหนดในการทําแปลงผักไม่มีขนาดตายตัว แต่ความกว้างของแปลงควรมีระยะให้มือเอื้อมถึง เพื่อจัดการได้ง่าย โดย กระบะปลูกผักสวนครัว อยู่ที่ประมาณ1.20 – 1.50 เมตร (สําหรับแปลงผักที่เข้าได้ทั้งสองด้าน) และเว้นระยะทางเดินประมาณ 75 เซนติเมตร ก็จะเข้าไปใช้งานได้ง่ายขึ้น
หล่อคอนกรีตเป็นกระบะต้นไม้ 3 ใบ ให้เป็นเสมือนพนักพิงและเท้าแขนทั้งสองด้าน ยึดที่นั่งไม้เข้ากับกระบะให้มั่นคงแข็งแรง และทาสีกระบะเพิ่มความสดใส สําหรับพรรณไม้อาจเลือกชนิดผักที่มีอายุยาวสักหน่อย เพื่อไม่ให้กระบะโล่งเกินไปเมื่อเก็บเกี่ยวไปแล้ว หรือจะปลูกไม้ประดับแทรกกันไปก็ได้กระบะต้นไม้ + ที่นั่ง
ออกแบบที่นั่งที่ต่อเชื่อมกับกระบะต้นไม้ ใช้ประโยชน์ได้ทั้งสองฟังก์ชัน คือ นั่งและปลูกได้ในตัว ลักษณะนี้ควรหลีกเลี่ยงพืชที่มีใบคม มีขนหรือหนามซึ่งทําให้ระคายเคือง เช่น ตะไคร้ มะเขือ มะกรูด พริกชะอม
วางกระถางไว้บนเคาน์เตอร์ครัวใกล้กับหน้าต่าง เพื่อให้ได้รับแสงแดด ทั้งยังตกแต่งได้ ใช้ง่ายด้วยโดยซ้อนกระถางพลาสติกไว้ในถังสังกะสีอีกชั้น เพื่อไม่ให้น้ําระบายออกมาเลอะเทอะ
ถังไม้ใบสวยปลูกโรสแมรี่ ที่มีทรงพุ่มขนาดใหญ่ วางเป็นจุดเด่นประดับสวนด้วยในตัวสวนกระถาง ตั้งได้ โชว์ได้
สําหรับผู้มีพื้นที่จํากัด แนะนําให้จัดเป็นสวนกระถางก็ง่ายดี พืชผักสวนครัวส่วนใหญ่มีระบบรากตื้นอยู่แล้ว เลือกภาชนะที่มีความลึกสัก 20-30 เซนติเมตร เป็นอย่างน้อยก็เพียงพอ หากใครทําครัวบ่อย ๆ จะยกกระถางมาปลูกในครัวบริเวณที่แสงแดดส่องถึงก็ใช้ได้เช่นกัน
หม้อใบเก่าไม่ใช้แล้วนํามาปลูกผักแบบนี้ก็ดูแลและเก็บง่ายดี ลองปลูกพืชที่ใช้โรยหน้าอาหารนิดๆหน่อย ๆ เช่น ผักชี สะระแหน่ หอม พืชเหล่านี้ดูแลไม่ยาก ปลูกไว้ใกล้มือก็ใช้สะดวกดี
นําลิ้นชักที่ไม่ใช้แล้วมาทาสีสดใสยึดเข้ากับกรอบไม้เป็นแนวรั้วเตี้ยแบบง่าย ๆ และใช้เป็นกระบะปลูกต้นไม้ขนาดย่อม โดยปลูกผสมผสานพืชผักหลายชนิดเข้าด้วยกัน เป็นไอเดียนําของเหลือใช้มาทําให้เกิดประโยชน์
ถุงปลูกต้นไม้ลักษณะนี้มีขายทั่วไปในต่างประเทศ ในบ้านเราอาจประยุกต์ใช้กระสอบพลาสติกใส่เครื่องปลูกที่มีน้ําหนักเบา และเจาะช่องปลูกต้นไม้ได้เช่นกัน ทําตะขอเกี่ยวยึดเข้ากับกําแพงให้เรียบร้อย ข้อควรระวังคือ การปลูกพืชแบบนี้มักสูญเสียความชื้นได้ง่าย จึงควรให้น้ํามากเป็นพิเศษสวนแนวตั้งกินได้
ไม่ว่าจะเป็นสวนแนวตั้งที่มีเครื่องปลูกจริงจังหรือไม้เลื้อย เพียงมีพื้นที่บริเวณผนังว่างสักหน่อยก็สามารถปลูกพืชกินได้ริมกําแพงบ้านเราได้ไม่ยาก จะทําโครงสร้างรองรับสวนแนวตั้งจริงจัง หรือทําตะแกรงให้ไม้เลื้อยเกาะขึ้นไปก็ใช้ได้
การทําซุ้มผักก็เป็นสวนแนวตั้งแบบง่าย ๆ อาจใช้ซุ้มผักสําเร็จสวยๆตามท้องตลาดหรือใช้ไม้ไผ่ทําเอง แต่ดีไซน์ให้ดูเก๋ขึ้นมาหน่อย เพื่อให้ใช้ประดับสวนได้ด้วย ชนิดพืชที่ปลูกขึ้นซุ้ม ได้แก่ ถั่วฝักยาว แตงกวา มะเขือเทศ
ทําตะแกรงยึดเข้ากับผนังสําหรับพืชประเภทเลื้อย เช่น รางจืด ตําลึง อัญชัน ซึ่งนําไปใช้ประกอบอาหารได้และช่วยลดความร้อนให้ผนังได้เป็นอย่างดี หากไม่อยากลงทุนกับโครงสร้างราคาแพง ปรับใช้เป็นระแนงไม้หรือขึงลวดเป็นชั้น ๆ ก็ได้เช่นกัน
แปลงผักรูปทรงยาว หากปลูกผักสีเขียวไม่กี่ชนิดก็ดูน่าเบื่อเกินไปลองตกแต่งแปลง โดยใช้ของสวย ๆ มีสีสัน เช่น กังหันลม ตุ๊กตาสัตว์หุ่นไล่กาทํามือ และจัดโซนผักแต่ละชนิดปลูกสลับกัน เพื่อให้เก็บรับประทานได้ตลอดปีแปลงต้นไม้แนวใหม่
หากพูดถึงแปลงผักแล้ว หลายคนคงนึกถึงผักที่ปลูกลงดินเป็นแถวยาวๆธรรมดา แต่เราสามารถเพิ่มลูกเล่นให้แปลงต้นไม้เหล่านี้ดูสวยงามขึ้นได้ ไม่ว่าจะเป็นการนําของตกแต่งมาจัดวางแทรกลงไป ใช้ไม้ดอกแซมให้มีสีสัน หรือตกแต่งกระบะยกขึ้นมาเป็นแปลงต้นไม้แบบสมมาตร ก็ดูเป็นระเบียบเรียบร้อยและจัดการง่ายดี และควรวางแปลงในแนวเหนือใต้เพื่อให้แสงส่องได้ทั่วถึง
ผสมผสานพืชผักหลายชนิดเข้าด้วยกัน มีทั้งแบบที่ปลูกลงแปลงโดยตรงและปลูกในกระถาง จัดไล่ระดับสูงต่ําและสีสันให้ดูไม่เรียบเกินไป เว้นระยะในแปลงโดยใช้แผ่นไม้วางพาดสําหรับเป็นที่ยืนเมื่อเข้าไปจัดการต้นไม้ เลือกใช้ผนังสีสดอย่างน้ําเงินเข้มก็ทําให้พืชผักดูสวยสะดุดตาดี
ไอเดียการปลูกผักเข้ากับไม้ดอกเพื่อล่อแมลงที่มีประโยชน์ให้ช่วยกําจัดแมลงศัตรูพืช ทั้งยังเพิ่มสีสันในแปลงได้ดี ระหว่างแปลงผักแต่ละชนิดควรเว้นระยะห่างประมาณ 20-30 เซนติเมตร เพื่อให้เดินเข้าไปดูแลต้นไม้ที่อยู่ลึกเข้าไปได้ ลักษณะแปลงแบบนี้ยังนําไปใช้กับพื้นที่เล็กๆอย่างหน้าบ้านหรือหลังบ้านจัดสรรได้ง่ายด้วย
ลักษณะการใช้กิ่งไม้มาสานเป็นกระบะต้นไม้ก็เป็นอีกหนึ่งไอเดียที่ทําให้สวนดูนุ่มนวลกว่าก่อคอนกรีตขึ้นมาเป็นรูปแบบกระบะต้นไม้ที่นิยมในต่างประเทศ สําหรับบ้านเราอาจเลือกใช้ไม้ราคาถูกอย่างไม้ไผ่ เถาวัลย์ หรือกิ่งไม้เหลือใช้
เรื่อง : “วรัปศร”
ภาพ : คลังภาพบ้านและสวน
สวนคนเมืองขนาดเล็ก ปลูกผักและเลี้ยงไก่ไข่ไว้บริโภคได้ตลอดทั้งปี
สรุปสิ่งที่ควรรู้และขั้นตอนปลูกผักทานเอง แบบพร้อมเอาไปใช้ได้จริง
รวมสูตรน้ำหมัก & ปุ๋ยหมัก สำหรับปลูกผักปลอดสารพิษ
ติดตาม บ้านและสวน
