บ้านไม้หลังเล็ก แบบไทยในอ้อมกอดธรรมชาติ

บ้านไม้หลังเล็ก รูปแบบเรียบง่ายสำหรับเป็นที่พักผ่อนอันเงียบสงบ มีบ่อน้ำอยู่หน้าบ้าน สร้างตามแนวคิดของบ้านเรือนไทยสมัยก่อนที่แยกส่วนใช้สอยออกเป็นเรือนแต่ละหลัง ซึ่งแต่ละเรือนจะมีขนาดพอประมาณ เชื่อมต่อกันด้วยชานไม้ที่มีระดับสูงต่ำต่างกัน ภายในเรือนทุกหลังสามารถเปิดโล่งได้ และมีร่มไม้แผ่คลุมให้ความร่มเย็น

บ้านไม้หลังเล็ก ที่สร้างโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อใช้เป็นบ้านพักผ่อนที่เงียบสงบ เพราะปกติเจ้าของบ้านมีวิถีชีวิตประจำวันรวมถึงหน้าที่การงานอยู่ในกรุงเทพฯ จึงมุ่งหวังที่จะสร้างบ้านไว้ปลีกวิเวกแต่ลำพังเพียงผู้เดียว

ที่ดินผืนนี้อยู่ในจังหวัดปริมณฑล แต่ด้วยสภาพแวดล้อมและบรรยากาศของบ้านกลับทำให้รู้สึกเหมือนอยู่ต่างจังหวัด ที่ดินขนาด 2 ไร่กว่านี้ เจ้าของบ้านเพียรค้นหามาหลายแห่งเพียงเพราะต้องการที่ดินริมน้ำหรือติดแม่น้ำ โดยก่อนหน้านี้เคยไปดูที่ดินริมแม่น้ำนครชัยศรี แต่ก็ยังไม่ถูกใจ จนในที่สุดเจ้าของบ้านได้เห็นแผ่นพับขายที่ดินจัดสรรแห่งหนึ่ง ซึ่งภาพตามที่โครงการร่างไว้นั้นดูสวยงามตรงกับความต้องการพอดี เพราะมีหนองน้ำอยู่หน้าบ้าน เจ้าของบ้านจึงตกลงใจซื้อตั้งแต่ยังไม่เห็นที่ดิน

ทว่าก่อนที่จะสร้างบ้านก็จำเป็นต้องไปดูสถานที่จริง แต่สิ่งที่เห็นกลับทำให้ตะลึง เพราะที่ดินนั้นเป็นที่นาธรรมดา ไม่มีหนองน้ำดังภาพร่าง ภายหลังจึงได้รับคำอธิบายจากโครงการว่า ที่ดินทุกแปลงจะมีการขุดดินสร้างเป็นบ่อน้ำหรือหนองน้ำดังในภาพ ด้วยเหตุผลที่น่าสนใจคือ เพื่อนำน้ำในบ่อมาใช้รดน้ำต้นไม้ในช่วงหน้าแล้ง ซึ่งถูกใจเจ้าของบ้านยิ่งนัก เพราะตั้งใจจะปลูกต้นไม้ให้เป็นป่าอยู่แล้ว

ความตั้งใจอีกประการคือ เจ้าของบ้านต้องการสร้าง บ้านไม้หลังเล็ก  รูปแบบเรียบง่ายไว้เป็นที่พักผ่อนที่สงบเงียบ ซึ่งตอนแรกเจ้าของบ้านยังไม่ทราบว่าจะเริ่มต้นอย่างไรดี จนกระทั่งได้คุยกับกับเพื่อนที่มีสามีเป็นสถาปนิกชื่อดัง แต่ไม่กล้าขอให้สถาปนิกท่านนี้ออกแบบให้ เพราะงานที่เขาทำล้วนเป็นงานของลูกค้าระดับเศรษฐี ทว่าพอทราบเรื่องเขากลับรับทำบ้านหลังนี้ให้โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย เนื่องจากเห็นว่าเจ้าของบ้านทำงานเพื่อสังคมมามากแล้ว ทำให้เจ้าของบ้านรู้สึกปลื้มใจและขอบคุณสถาปนิกท่านนี้มาก

จุดเริ่มต้นของ บ้านไม้หลังเล็ก นี้อยู่ที่หลังคาไม้ที่เจ้าของบ้านได้มาก่อนส่วนอื่น ๆ ส่วนตัวบ้านซื้อจากร้านขายเก่า ซึ่งทราบแต่เพียงว่าเป็นโรงเรียนเก่าที่เขารื้อถอนเพื่อสร้างตึกขึ้นแทน

ลักษณะบ้านเป็นไปตามแนวคิดของบ้านเรือนไทยสมัยก่อน คือแยกส่วนใช้สอยออกเป็นเรือนแต่ละหลัง โดยมีการก่อสร้างเป็นสองช่วง ช่วงแรกเป็นการก่อสร้างเรือนกลุ่มใหญ่ก่อน ประกอบด้วยเรือนนอน เรือนห้องน้ำ เรื่อนนั่ง เรือนรับประทานอาหาร เรือนเก็บของ ซึ่งแต่ละเรือนจะมีขนาดพอประมาณ ไม่ใหญ่หรือเล็กจนเกินไป และทุกเรือนเชื่อมต่อกันด้วยชานไม้ที่มีระดับสูงต่ำต่างกัน ภายในเรือนทุกหลังสามารถเปิดโล่งได้ และมีร่มไม้แผ่คลุมให้ความร่มเย็น ส่วนเรือนอีกหลังหนึ่งนั้นก่อสร้างภายหลัง เพื่ออำนวยความสะดวกให้ตนเอง จึงเป็นเรือนที่มีขนาดใหญ่กว่าทุกหลัง เพราะทำเป็นเรือนรวมที่มีทั้งส่วนนอน ส่วนรับแขก แพนทรี่เล็ก ๆ และห้องน้ำ

ด้วยความชื่นชอบในธรรมชาติและความเรียบง่าย เจ้าของบ้านจึงเก็บซ่อนข้าวของเครื่องอุปกรณ์ไฟฟ้าไว้อย่างมิดชิด ทำให้ภาพรวมที่เห็นมีแต่เพียงเรือนไม้กับเฟอร์นิเจอร์ไม้เท่านั้น นอกจากนี้ทุกส่วนของบ้านยังมีมุมมองของสวนที่ให้ความรื่นรมย์แก่ผู้เป็นเจ้าของด้วย บ้านไม้หลังเล็ก นี้จึงเงียบสงบอยู่ท่ามกลางธรรมชาติสมดังความปรารถนาของเจ้าของบ้านโดยแท้

สถาปนิก : รองศาสตราจารย์ประภาภัทร นิยม

จัดสวน : คุณมณฑล จิโรภาส

ภาพ : สังวาล, ฤทธิรงค์

นิตยสารบ้านและสวน ฉบับเมษายน 2546

บ้านไม้ไทย เปิดโปร่ง ใต้ถุนโล่ง

รวมมิตร 50 “บ้านไม้” ยอดนิยมตลอดกาลของบ้านและสวน