การสร้างลำธารในสวน พร้อมไอเดียรูปแบบจากสวนสวยแบบต่างๆ

สวนเป็นสิ่งหนึ่งที่สะท้อนตัวตนของผู้เป็นเจ้าของ เจ้าของบ้านหลายคนมักจำลองภาพความงามของธรรมชาติที่ตนเองหลงใหลมาไว้ในสวน ที่พบเห็นได้บ่อยก็ คือ การสร้างลำธารในสวน

สายน้ำมักเป็นองค์ประกอบที่บอกเล่าเรื่องราว และแสดงถึงรสนิยมของผู้เป็นเจ้าของ บ้างอาจจัดเป็นน้ำตกไว้คอยฟังเสียงน้ำกระทบหินแตกเป็นละออง แต่มีจำนวนไม่น้อยที่ชอบเพียงสายน้ำที่ค่อย ๆ ไหลผ่านกอไม้และทุ่งหญ้าไปอย่างเรียบง่าย ครั้งนี้ บ้านและสวน จึงอยากนำเสนอวิธี การสร้างลำธารในสวน พร้อมไอเดียรูปแบบลำธารจากสวนสวยแบบต่าง ๆ ซึ่งสามารถนำไปทำตามหรือประยุกต์ใช้ได้ไม่ยาก

การเลือกวัสดุ

เนื่องจากการสร้างลำธารจำเป็นต้องทำโครงสร้างยกระดับพื้นให้เกิดความแตกต่าง เพื่อให้น้ำไหลจากที่สูงลงสู่ที่ต่ำ จึงควรตกแต่งขอบบ่อ เพื่อให้ลำธารดูเป็นธรรมชาติ เกิดความสวยงามและเข้ากับบรรยากาศของสวน วัสดุที่นิยมนำมาใช้ตกแต่งก็มีดังนี้

หินประดับผนัง เช่น หินกาบ หินทราย ใช้ปิดทับโครงสร้างคอนกรีตด้านใน เพื่อสร้างบรรยากาศที่ดูเป็นธรรมชาติและช่วยให้ผนังแข็ง ๆ ดูน่าสนใจมากยิ่งขึ้น เลือกใช้หินประดับที่มีรูปทรงใกล้เคียงกับหินธรรมชาติก็จะดูไม่หลอกตา

โขดหินธรรมชาติ เป็นองค์ประกอบที่ทำให้ลำธารดูไม่แปลกแยกจากส่วนอื่นๆ ในสวนช่วยลดความแข็งของผนังหินให้มีขนาดที่หลากหลายเลียนแบบธรรมชาติ และอาจใช้เป็นวัสดุปิดผนังได้ ในบางจุด ปัจจุบันมีหินให้เลือกหลากหลายขนาดและรูปแบบ ทั้งโขดหินธรรมชาติและโขดหินสังเคราะห์ เจ้าของสวนจึงเลือกตกแต่งได้ตามความชอบและความเหมาะสม

กรวดแม่น้ำ เป็นวัสดุหลักที่ใช้ในหลายจุด ทั้งใช้โรยเชื่อมต่อระหว่างขอบหินประดับผนังกับโขดหินขนาดใหญ่ และใช้เป็นวัสดุปูพื้นในลำธาร เพื่อให้ดูสมจริง หินกรวดมีให้เลือกใช้หลายขนาดและสีสันตามความเหมาะสม แต่ควรใช้หินเบอร์ 3 – 5 หรือหินกรวดที่มีน้ำหนักพอสมควร เพื่อป้องกันหินกรวดไหลไปกับน้ำ โดยอาจโรยทรายหยาบในบางจุด เพื่อให้ลำธารดูเป็นธรรมชาติ

ต้นไม้คู่ลำธาร

องค์ประกอบสำคัญของลำธารที่ขาดไม่ได้อีกอย่างหนึ่งคือพรรณไม้ ควรเป็นไม้น้ำหรือไม้ทนน้ำที่มีขนาดไม่ใหญ่มากนัก ขึ้นอยู่กับการวางบรรยากาศในตอนแรกว่าเราต้องการสื่อให้เป็นอย่างไร เช่น

บลูไอริส ไม้น้ำที่ปลูกได้ในที่ชื้นอย่างชายน้ำ ขยายพันธุ์ โดยใช้เหง้า สูงประมาณ 50 เซนติเมตร ชอบแสงแดด รำไรไปจนถึงค่อนข้างแรง ใบสีเข้ม ออกดอกสีน้ำเงิน ม่วงแกมเหลือง ส่วนมากออกดอกในฤดูหนาว ทรงใบ และดอกเหมาะกับการใช้ประดับลำธารเป็นอย่างมาก

ไอริสน้ำ ลักษณะโดยทั่วไปคล้ายกับบลูไอริส แต่ขนาดต้นและดอกจะเล็กกว่า ใบสีเขียวสด ออกดอกสีเหลือง ดูแลง่าย มีความทนทานกว่าบลูไอริส ออกดอกได้ทั้งปี

อาจเพิ่มไม้ยืนต้นภายในสวน โดยเลือกที่มีทรงต้นพลิ้วไหว เช่น หลิว น้ำเต้าต้น อโศกน้ำไคร้ย้อย เพื่อลดความแข็งของหินและยังช่วยสร้างบรรยากาศแบบริมน้ำได้อีกด้วย

ภาพตัดแสดงรายละเอียดระบบลำธาร

สวนที่เป็นพื้นที่ลาดชันอยู่แล้ว นำไอเดียนี้ไปประยุกต์ได้เลย ไม่จำเป็นต้องสร้างกำแพงดินใหม่

ภาพตัดแสดงรายละเอียดลำธาร

ลำธารไม่ควรออกแบบให้แคบจนเกินไป อย่างน้อยต้องกว้างประมาณ 50 เซนติเมตร อาจมีระดับน้ำลึกประมาณ 15-20 เซนติเมตร หรือลึกไม่เกิน 40 เซนติเมตร แบ่งช่วงความยาวให้มีชั้นลดหลั่นแต่ละช่วงให้ไม่เกิน 3 เมตร เพื่อให้เกิดความแตกต่างของระดับน้ำ ให้น้ำที่ไหลเห็นเป็นกระแส