ข้อควรรู้เกี่ยวกับการ “จัดสวนด้วยตัวเอง”

 ใครๆก็อยากมีสวนสวยๆไว้ในบ้านของตัวเอง แต่ก่อนจะมีนั้นก็ควรศึกษาข้อมูลให้เพียบพร้อม ปัจจุบันมีสื่อหลายช่องทางให้กลุ่มคนรักสวนได้เสพภาพหาแรงบันดาลใจของสวนสวย ทั้งไทยและต่างประเทศ ศึกษาวิธีการเลี้ยงต้นไม้อย่างไรให้ได้ผลดี ตลอดจนถึงคลิปวิดีโอการทำสวนอย่างละเอียด ฟังดูแล้วเป็นเรื่องง่าย แต่เชื่อว่าหลายคนอาจยังลำดับขั้นตอนไม่ถูกแน่ๆ ไม่ต้องห่วงครับ เรื่องราวไม่ได้ซับซ้อนแต่อย่างใด ว่าแล้วก็ลองอ่านคำแนะนำสำหรับผู้อยาก จัดสวนด้วยตัวเอง ในคอลัมน์นี้ได้เลย   

สไตล์ของสวนก็คือหน้าตาและบรรยากาศสวนที่เราอยากได้ เอกลักษณ์ของแต่ละสไตล์จะบ่งบอกผ่านทางโครงสร้างต่างๆ วัสดุที่ใช้ และพรรณไม้ จากการสำรวจตลาดต้นไม้ส่วนใหญ่ สไตล์ที่นิยมในปัจจุบันยังคงเป็นสวนอังกฤษ สวนป่าธรรมชาติ และสวนโมเดิร์นทรอปิคัล อาจเป็นเพราะถูกจริตกับคนไทย ของตกแต่งและต้นไม้หาซื้อได้ง่าย

1. สวนอังกฤษ มีเอกลักษณ์ที่งานฮาร์ดสเคปตกแต่งสวนจะมีความโค้งมนในสไตล์วิกตอเรีย เช่นเฟอร์นิเจอร์สนาม แท่นน้ำพุ กระถางเอิร์น และปลูกพรรณไม้รูปทรงทอดเลื้อย แซมด้วยไม้ดอกตามฤดูกาล

การเลือกต้นไม้จะเกี่ยวเนื่องกับสไตล์ที่เราเลือก โดยพื้นฐานของสวนทุกรูปแบบจะต้องมีต้นไม้ใหญ่เสมอ เพื่อเป็นหลักของสวนทั้งในด้านกายภาพที่ให้ร่มเงาแก่ไม้เล็กและผู้ใช้งาน และในด้านความสวยงามที่จะต้องเป็นจุดดึงสายตาในสวน นอกจากเลือกต้นไม้ที่ให้ดอกและใบสวยงามตามที่ชอบแล้ว ควรเลือกชนิดที่ไม่ผลัดใบเพื่อลดภาระการเก็บกวาด สิ่งสำคัญต่อมาคือกลุ่มไม้พุ่มและไม้คลุมดิน ซึ่งจะช่วยเติมเต็มบรรยากาศในสวน ควรศึกษาฟอร์มต้นของแต่ละชนิดให้ดี ว่าโตเต็มฟอร์มแล้วเป็นแบบใด ขนาดเท่าไร หากพื้นที่บ้านมีขนาดเล็กหรือแคบควรหลีกเลี่ยงพืชประเภทใบใหญ่ ฟอร์มพุ่มแผ่กว้าง เพราะจะยิ่งทำให้พื้นที่ดูอึดอัด ความสนุกของการปลูกต้นไม้อีกอย่างคือ ควรเลือกไม้ที่ให้ดอกบ้างในบางเวลา ซึ่งนอกจากสร้างสีสันในสวนแล้ว ในแง่จิตวิทยายังทำให้ผู้ปลูกเลี้ยงมีใจจดจ่ออยู่กับสวนมากขึ้นด้วย

• วัสดุประเภทตอไม้ ขอนไม้เก่า มีคุณสมบัติเก็บความชื้นได้ดี เหมาะจะใช้กับสวนป่าธรรมชาติ วัตถุประสงค์หลักคือเป็นประติมากรรม พร้อมทั้งเป็นที่พักพิงของพรรณไม้ที่อยู่ตามคาคบไม้ต่างๆ เช่น กลุ่มเฟินสาย ทิลแอนด์เซีย สับประรดสี ฯลฯ
• หากคุณกำลังมองหาซื้อวัสดุทำทางเดินที่เหมาะกับสไตล์สวนอังกฤษ สามารถเลือกใช้ได้หลายแบบ เช่น ทางเดินพื้นหินแกรนิตลูกเต๋า ทางเดินสำเร็จรูปคาร์เพ็ตสโตน หรือจะประยุกต์ทำเป็นลายแพตเทิร์นตราหมากรุก ก็เลือกใช้ได้ทั้งแกรนิตโต้ปูสลับสี บล็อกค็อบเบิ้ลสโตน หากงบน้อยหน่อยลองเลือกแผ่นคอนกรีตสำเร็จรูปปูสลับกับหญ้ามาเลย์ก็ยังได้
• สวนรูปแบบโมเดิร์นที่ดูจะมีปัญหากับความแห้งแล้ง ถ้าไม่ต้องการใช้ต้นไม้เป็นจำนวนมาก การใช้องค์ประกอบของน้ำก็เป็นอีกทางเลือกที่ช่วยได้ เช่น ทำผนังน้ำล้นไว้บริเวณศาลา หรือแก้ปัญหาโดยใช้สวนแนวตั้ง ก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่ใช้พื้นที่ไม่เปลือง แถมยังยึดติดกับโครงสร้างไปได้เลย

• ด้วยความที่บ้านของผมค่อนข้างร่ม จึงปลูกไม้ใบเป็นหลัก ซึ่งการปลูกไม้ใบร่วมกันให้ได้ความสวยงาม ควรใช้ผิวสัมผัสและขนาดของทรงใบให้ดูแตกต่างกัน เช่น มุมริมกำแพงนี้ ต้นหลักคือจั๋ง ซึ่งใบใหญ่เป็นพิเศษ ไม้พุ่มที่อยู่รายรอบควรมีใบเล็กและหลายรูปทรง ผมเลือกใช้ทั้งฟอร์มที่ดูกลมของบีโกเนีย และฟอร์มที่เป็นเส้นของเล็บครุฑ ช่วยสร้างจังหวะที่ดูไหลลื่น

• การทำให้สวนที่มีแต่ไม้ใบดูไม่แบนและไม่รกครึ้มมาก สีคือตัวช่วยที่ดี แม้สวนของผมดูเหมือนมีแต่สีเขียว แต่ก็พยามจัดให้มีสีเขียวหลายเฉด อ่อนเข้มสลับกันไป บางจุดก็ใช้โทนสีที่เข้มกว่ามาขับให้เขียวดูโดดขึ้น เช่น การใช้พื้นหินเกล็ดสีเทาและฮาร์ดสเคปต่างๆในโทนสีน้ำตาลเข้ม

• ส่วนใหญ่จะเป็นหนังสือ ผมชอบไปเลือกซื้อหนังสือสวนจากร้านหนังสือมือสองที่จตุจักร นักจัดสวนต้นแบบของผมคือ คุณบิล เบนส์เลย์ ชอบสไตล์การจัดกลุ่มพรรณไม้ของเขา ซึ่งไอเดียต่างๆก็สอดคล้องกับการทำสวนเมืองร้อนของแถบบ้านเรา สามารถนำมาปรับใช้ได้ง่าย

• ถือเป็นเรื่องจำเป็นมาก เพราะการจัดสวนด้วยตัวเอง บางทีเราไม่ทราบว่าต้นที่เราปลูกไปอยู่ถูกที่หรือไม่ บ่อยครั้งต้องเปลี่ยนตำแหน่งตามสภาพของแสงที่เปลี่ยนไป เพราะฉะนั้นหลังการจัดสวนก็ควรดูแลอย่างใกล้ชิด การเจริญเติบโตของพืชก็เป็นอีกเรื่องที่สำคัญ ควรหมั่นแยกหน่อเมื่อเริ่มเห็นว่ากลุ่มต้นมีจำนวนมาก เพื่อลดภาวะธาตุอาหารไม่เพียงพอ

เรื่อง : ฐปนา วชิรมาศ
คลังภาพบ้านและสวน

ติดตามข้อมูลดีๆจากบ้านและสวนได้ที่นี่