มันฝรั่ง ถือเป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงมาก ซึ่งโปรตีนจากมันฝรั่งนั้นมีคุณภาพสูงกว่าโปรตีนที่ได้จากถั่วลิสงอีกด้วย แต่การรับประทานมันฝรั่งนั้นต้องนำมาปรุงให้สุกก่อน ไม่ควรรับประทานดิบ เพราะอะไรไปดูกัน มันฝรั่งงอก
มันฝรั่ง (Potato) มันฝรั่งเป็นพืชดั้งเดิมทางซีกตะวันตก และเชื่อกันว่ามีแหล่งกำเนิดอยู่บนพื้นที่ระหว่างประเทศเม็กซิโก และชิลี พันธุ์มันฝรั่งที่ใช้ปลูกทั่วๆ ไป ตามอาณานิคมของอเมริกานั้น มาจากประเทศไอร์แลนด์ โดยพ่อค้าชาวสเปนเป็นผู้นำไป ดังนั้นมันฝรั่งจึงได้ชื่อว่า “มันไอริช” อีกชื่อหนึ่ง ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Salanum tuburrosum จัดอยู่ในวงศ์ Solanaceae
ลักษณะทั่วไปเป็นพืชล้มลุกขนาดเล็กที่ลำต้นลักษณะเป็นกิ่งตั้งตรง และมีหัวที่เกิดจากลำต้นใต้ดินมีขนบางๆตามลำต้น หนึ่งต้นมีหลายหัว ลักษณะทรงกลมรี เปลือกสีน้ำตาลบางเรียบ เนื้อด้านในมีสีเหลือง สีส้ม หรือสีขาวเหลือง ตามสายพันธุ์ มีตาอยู่รอบๆหัว ใบเป็นแบบกลุ่ม ใบยอด1ใบ และใบย่อยมีลักษณะใบรีปลายแหลม และใบย่อยสั้นประมาณ 2 คู่ มีดอกเกิดเป็นกลุ่มที่ปลายยอด ดอกยาวกลีบดอกสีขาว หรือสีม่วง ผลมันฝรั่ง แต่ละผลมีลักษณะเล็กกลม สีเขียวหรือน้ำตาล ติดกันเป็นพวง
มันฝรั่งสามารถปลูกได้ผลดีเมื่ออากาศเริ่มเย็น หรือเมื่อเริ่มเข้าฤดูหนาว สำหรับประเทศไทยนิยมปลูกกันมากในภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
แล้วมันฝรั่งมีพิษและอันตรายถึงชีวิตได้อย่างไร ?
โดยมันฝรั่งที่งอกหน่อหรือลำต้นแทงขึ้นมา จะมีการสร้างสารพิษที่ชื่อว่า โซลานีน solanine ซึ่งมีพิษรุนแรงแม้จะปริมาณเพียงเล็กน้อย และสารพิษไกลโคแอลคาลอยด์ (Glycoalkaloids) ซึ่งเป็นสารที่พืชสร้างมาเพื่อปกป้องตัวเองจากแมลงศัตรูพืช ดังนั้นจึงห้ามกินหน่อของมันฝรั่ง หรือส่วนเนื้อของมันที่สีเขียวๆ อาการที่พบถ้ากินเข้าไป ก็มึทั้งปวดหัว ตัวร้อน คลื่นไส้ อาเจียน เห็นภาพหลอน ช็อกเกร็ง ตาลาย หายใจแผ่ว ใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจล้มเหลว และสุดท้ายอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ หากมีอาการเหล่านี้ไม่ควรพยายามให้อาเจียน และควรส่งแพทย์โดยทันที โดยการนำมันฝรั่งไปทำให้สุกด้วยความร้อนจัด 170 องศาเซลเซียส จะช่วยลดปริมาณสารพิษเหล่านั้นลงได้
นอกจากมันฝรั่งแล้ว ยังรวมถึงมันเทศ หรือมันหวานสีต่างๆ ที่ต้องผ่านการปรุงให้สุกก่อนรับประทาน เพราะมีปริมาณสารไซยาไนด์ (Cyanide) อยู่ และยังมีสารออกซาเลต (Oxalates) ซึ่งมีฤทธิ์ในการยับยั้งการดูดซึมของแคลเซียม และแร่ธาตุสำคัญหลายชนิด และอาจเพิ่มความเสี่ยงเกิดนิ่วในไตได้
อย่างไรก็ตามการรับประทานมันฝรั่งและมันเทศ หรือมันหวานสีต่างๆนั้น ไม่ควรทานดิบ ควรผ่านความร้อน ไม่ว่าจะเป็น ต้ม นึ่ง อบ ทอด เพื่อลดปริมาณสารพิษให้น้อยลง และนอกจากมันฝรั่งและมันเทศแล้วยังมีพืชผักชนิดอื่นๆที่ไม่ควรกินดิบ เช่น มันสำปะหลัง หน่อไม้ แครอท ผักโขม กะหล่ำปลี บล็อคโคลี่ ดอกกะหล่ำ หรือ กะหล่ำดอก ถั่วฝักยาว ถั่วงอก เห็ด ชนิดต่างๆ
