ต้นหลิว คือไม้ต้นผลัดใบในวงศ์นุ่น (Salicaceae) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Salix babylonica มีถิ่นกำเนิดในประเทศจีน ความสูง 10-20 เมตร มีกิ่งยาวและห้อยลง กิ่งอ่อนมีขนเล็กน้อย
ต้นหลิว มีใบรูปหอกยาว 9-16 เซนติเมตร กว้าง 5-15 มิลลิเมตร ปลายยาวแหลม ขอบใบหยักแบบฟันเลื่อยถี่ ๆ หลังใบสีเขียว ท้องใบสีขาว ก้านใบยาว 6-12 มิลลิเมตร ดอกเดี่ยวเป็นดอกแยกเพศ ดอกตัวผู้และดอกตัวเมียอยู่คนละต้น ดอกตัวผู้ยาว 1.5-2 เซนติเมตร ดอกตัวเมียอาจยาวถึง 5 เซนติเมตร
ทั้งนี้ ลักษณะโดยทั่วไปของ ต้นหลิว อยู่ในประเภทไม้ต้นขนาดเล็กถึงกลาง ทรงพุ่มไม่แน่นอน โปร่ง แผ่กว้าง โดยลำต้น เปลือกต้นสีน้ำตาล กิ่งก้านสีเขียวหรือน้ำตาลอ่อน ปลายกิ่งลู่ลม
ขณะที่ใบ ใบหลิว เป็นใบเดี่ยวเรียงเวียนรอบกิ่ง รูปใบหอกแคบหรือรูปขอบขนาน ยาว 8 – 16 เซนติเมตร ปลายใบและโคนใบแหลม ใต้ใบสีเขียวอ่อน ส่วนดอก ออกเป็นช่อกระจะ เป็นแท่งยาว ดอกแบบแยกเพศ ไม่มีกลีบดอก ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียอยู่แยกต้นกัน แต่ไม่พบว่าออกดอกในเมืองไทย
สำหรับดอกและยอดอ่อนต้นหลิวมีสรรพคุณลดไข้ แก้ปวด กิ่งต้นหลิวแก้โรคปวดตามข้อ เป็นยาขับปัสสาวะ ขับนิ่ว ขับลม แก้ตับอักเสบ แก้ฝี แก้ไฟลามทุ่ง มีชื่ออื่นๆ อีก อาทิ ลิ้ว (จีนแต้จิ๋ว), หยั่งลิ้ว หลิว (จีนกลาง) เป็นต้น
ประเภทของต้นหลิว
ต้นหลิว ในประเทศไทยอาจแบ่งออกเป็นประเภทหลักๆ ได้ 3 ชนิด คือ
1.ต้นหลิวลู่ลม หรือ หลิวจีน เป็นสายพันธุ์ที่คนส่วนใหญ่นิยมปลูกเพื่อเสริมสิริมงคลให้แก่บ้าน ซึ่งจุดเด่นของต้นหลิวลู่ลมนี้ก็คือใบสีเขียวเข้มที่มีความโปร่งและเป็นทรงพุ่ม เมื่อลมพัดก็จะสังเกตเห็นได้ชัดว่าจะลู่ลมดังชื่อของต้นไม้ โดยจะสามารถเจริญเติบโตได้ทั้งในดินและในกระถาง และยังไม่กลัวแดดแต่ก็สามารถเติบโตในที่มีแสงรำไรได้อีกเช่นกัน จึงจัดเป็นไม้สวยงามที่ปลูกและดูแลง่ายมาก ๆ ชนิดหนึ่ง
2.ต้นหลิวทอง ไม้พุ่มขนาดกลาง ที่มีความสูงราว ๆ 5-15 เมตร ลำต้นที่มีเนื้อไม้แข็งแรง เรือนยอดเป็นทรงพุ่มโปร่ง โดยสาเหตุที่เรียกต้นไม้ชนิดนี้ว่าต้นหลิวทองนั้นก็เพราะสีของก้านและใบที่เป็นสีเขียวอมเหลืองนี่เอง อีกทั้งยังเป็นต้นหลิวประดับสวนที่หลาย ๆ บ้านนิยมเลือกปลูก เนื่องจากมีความเป็นมงคลเรียกทรัพย์เข้าบ้าน ดูแลง่าย สามารถอยู่ได้ในที่ที่มีแดดจัด
3.ต้นหลิวไต้หวัน จะต่างจากอีก 2 ชนิดด้านบน เนื่องจากเป็นต้นไม้ที่นิยมนำมาปลูกเป็นพืชคลุมดิน เพราะมีขนาดที่เล็ก แต่มีดอกสวย หลายคนนิยมนำมาเลี้ยงและถักลำต้นเป็นเปียเพื่อใช้ในการประกวดได้ด้วย โดยต้นหลิวไต้หวันมีลำต้นเตี้ย ความสูงประมาณ 12-20 นิ้ว จัดเป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว มีดอกขึ้นอยู่เต็มต้น มีทั้งสีชมพู , สีม่วง , และสีขาว จึงเหมาะกับการนำมาเป็นไม้ประดับสวน
การเพาะพันธุ์ต้นหลิว
ต้นหลิว เจริญเติบโตได้ดีในดินเกือบทุกประเภท มักขึ้นอยู่ตามริมแม่น้ำ ขยายพันธุ์ด้วยการ ปักชำ และตอนกิ่ง ข้อดีคือปลูกง่าย อัตราการเจริญเติบโตเร็ว ชอบดินร่วน น้ำมาก และแสงแดดตลอดวัน ระยะปลูกที่เหมาะสม 4 – 8 เมตร ทนน้ำท่วม ปลูกริมถนน ริมทางเดิน แต่ส่วนใหญ่นิยมปลูกประดับสวนริมน้ำ เนื่องจากรูปทรงอ่อนช้อย ช่วยเพิ่มเส้นสายที่พลิ้วไหวนุ่มนวล
ในส่วนของทำเลการปลูก ต้นหลิว สามารถปลูกบริเวณไหนก็ขึ้นง่าย เพียงแค่มีแดดส่องถึง ชอบแดดเต็มวัน ปลูกกลางแจ้งได้ ชอบดินชื้นแต่ไม่แฉะ หลิวไต้หวันจะออกดอกตลอดปี เลี้ยงง่าย โตวัย ถึกทน ยิ่งเจอแสงแดดดอกจะยิ่งสีสด และขยายกอได้อย่างรวดเร็วนิยมปลูกเป็นไม้คลุมดิน แนวรั้ว สวนหิน สวนหย่อมก็จะสวยงาม
นอกจากนี้ยังมี ต้นหลิวไต้หวันขนาดเล็กที่ลำต้นเป็นไม้คลุมดินขนาดเล็ก ลำต้นสูง 30-50 เซนติเมตร แตกกิ่งก้านแผ่กว้างเป็นพุ่มแน่น กิ่งย่อยจะแตกออกจากกิ่ง ลักสองข้างและแผ่ออกตรงข้ามกัน ลำต้นสีน้ำตาล มีขนตามกิ่ง ซึ่งต้นหลิวไต้หวันสามารถใช้เป็นไม้กระถางในการตกแต่งสวนได้เช่นกัน
ความเชื่อเกี่ยวกับต้นหลิว
หลิว คือพืชวิเศษที่ชาวจีนเคารพบูชา ในภาษาจีนมาจากคำว่า หลิ่ว แปลว่า เทพธิดา หรือ นางฟ้า เป็นความเชื่อที่ว่า ใครมีไว้ในครอบครองจะเป็นสิริมงคล สำหรับชาวจีนแล้วต้นหลิวเป็นพืชที่ใช้สำหรับการกราบไหว้บูชาพระเช่นเดียวกับดอกบัวในศาสนาพุทธแบบมหายาน อีกทั้งยังเป็นสัญลักษณ์ของความสุภาพ อ่อนน้อมถ่อมตน
ต้นหลิวนิยมปลูกเป็นไม้คลุมดิน ตกแต่งสวนหย่อม หรือ ต้นหลิวไต้หวัน ที่มีขนาดไม่ใหญ่ ปลูกเป็นไม้กระถางได้สวยงาม นำมาวางตั้งไว้ประดับบ้านเป็นไม้มงคล สามารถนำไปประดับบ้าน และเป็นของที่ระลึกในโอกาสหรือเทศกาลต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี ถือเป็นการอวยพรให้แก่ผู้ที่ได้รับต้นไม้ด้วย
บทความที่เกี่ยวข้อง
สายมูพลาดไม่ได้กับ “ 50 ต้นไม้มงคล ” ตามความเชื่อของไทย
พลูด่าง พืชใกล้ตัวที่แฝงอันตราย
เบาบับ ต้นไม้อวบน้ำขนาดยักษ์ รูปทรงโดดเด่น ปลูกได้ในไทย
ติดตามไอเดียบ้านและสวนเพิ่มเติมได้ทาง : บ้านและสวน Baanlaesuan.com
