สวนป่าทรอปิคัล ที่เรียบร้อย

สวนป่าทรอปิคัล ที่เน้นการใช้เส้นใช้เคิร์ฟในการจัดวางองค์ประกอบต่างๆ ในสวน การปลูกต้นไม้ชนิดเดียวเป็นกลุ่มใหญ่เพื่อให้ดูแลง่าย ใช้ไม้ตัดแต่งมาเติมลงไปในบางมุม เพื่อให้สวนดูเป็นระเบียบ สวยแบบไม่รกตา

สวนป่าทรอปิคัล ที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นน่าประทับใจแห่งนี้ออกแบบโดย คุณกิม-บดินทร์ ปี่เสนาะ แห่ง อยู่กับดินทร์ ซึ่งเริ่มต้นเล่าความเป็นมาให้ฟังว่า

“สิ่งที่เจ้าของบ้าน คุณหวัง – ติ่นเฉียนและคุณอ้อย-นันทนา หวัง ต้องการคือ ‘ธรรมชาติ’ ครับ ซึ่งถ้าเลือกผม นั่นก็คือต้องเป็นสวนทรอปิคัลและมีน้ำตกแน่นอน แต่ที่นี่ผมจะเน้นเรื่องการดูแลง่ายเพิ่มเข้าไป รูปแบบยังคงเป็นสวนป่าที่ดูร่มรื่นตามสไตล์ของผมครับ

“ผมสำรวจมุมมองจากภายในบ้านเพื่อหาตำแหน่งน้ำตกที่เหมาะสมก่อนเป็นอย่างแรก พื้นที่จัดสวนจะอยู่รอบๆ บ้าน สเปซหลักคือหน้าบ้านและหลังบ้าน สถาปนิกออกแบบให้โซนพักผ่อนหลักอยู่ด้านหลังบ้าน จึงเป็นมุมที่เหมาะจะทำน้ำตก เพราะมองเห็นได้จากหลายๆ มุมในบ้าน”

ลำธารในสวน — สร้างความร่มรื่นให้บริเวณน้ำตกด้วยต้นเสม็ดแดง แซมด้วยพะยูงและหลิวลู่ลม เนื่องจากไม่อยากให้ร่มครึ้มจนทึบเกินไป ถ้าสังเกตดูจะเห็นว่าต้นไม้ใหญ่ที่นี่จะมีขนาดไม่ใหญ่นัก เนื่องจากต้องใช้แรงงานคนขนเข้ามาและขุดปลูกด้วยมือทั้งหมด ไม่สามารถใช้รถเครนได้ ด้วยข้อจำกัดของลักษณะพื้นที่

จากทางเดินด้านขวาของภาพจะเห็นได้ชัดว่าพื้นที่สวนแบ่งเป็น 3 ระดับลดหลั่นกัน พื้นทางเดินบางส่วนปูหินแกรนิตพ่นไฟ ทางเดินบางส่วนปูไม้ตะเคียน ด้านล่างเทด้วยคอนกรีตเสริมเหล็กเพิ่มความแข็งแรง ส่วนของตงใช้เป็นเหล็กกัลวาไนซ์ที่วางให้มีระยะถี่กว่าปกติ

เมื่อมองเฉพาะมุมสวนน้ำตกแล้ว สไตล์ก็ยังคงเด่นชัดตามแบบฉบับของคุณกิม แต่ถ้าพิจารณาในรายละเอียดและภาพรวมของสวนรอบๆ บ้านแล้วก็ไม่เหมือนผลงานก่อนๆเสียทีเดียว มีหลายอย่างที่ดูแปลกตาออกไป บางอย่างที่ปรุงแต่งเพิ่มเข้ามา

“งานออกแบบสวนทรอปิคัลของผมครั้งนี้จะต่างไปจากเดิมครับ ไม่ว่าจะเป็นการเล่นเรื่องความต่างระดับของพื้นที่ หน้าตาของน้ำตก รวมไปถึงการเลือกใช้และจัดวางกลุ่มต้นไม้

“จุดที่ตั้งของน้ำตกจะมองเห็นจากห้องในบ้านที่อยู่ไกลออกไป น้ำตกจะต้องมีหน้ากว้างในระดับหนึ่ง มีขนาดไม่เล็กหรือใหญ่เกินไป มีความสูงที่อยู่ในระดับสายตาเมื่อยืนมองมาจากระเบียงบ้านที่มีระดับที่ต่างกัน ผมตั้งใจอยากให้เห็นม่านน้ำที่ไหลลงมาชัดๆ จึงออกแบบให้น้ำตกมีลักษณะเป็นผาที่มีน้ำไหลดิ่งลงมา ไม่เป็นชั้นเป็นสเต็ปเหมือนที่เคยทำ

“การทำน้ำตกเป็นชั้นๆ ส่วนใหญ่เราจะวางหินจากด้านล่างขึ้นไป แต่การทำน้ำตกเป็นหน้าผาแบบนี้เราต้องเริ่มวางหินจากด้านบนลงมา ทำแท่นยื่นออกมาที่ด้านบนของกำแพงที่ก่อขึ้นไปเหมือนเป็นเคาน์เตอร์เพื่อวางหิน แล้วกำหนดทิศทางน้ำที่จะไหลตกลงมา หินที่อยู่ด้านล่างต้องไม่ใหญ่หรือวางยื่นออกมามากเกินไป ไม่อย่างนั้นจะไปขวางทางน้ำ ทำให้น้ำที่ตกลงมาไม่ไหลดิ่งลงมาเป็นสายอย่างที่ตั้งใจ นอกจากนี้เรายังต้องคำนึงถึงต้นไม้ที่ปลูกบริเวณน้ำตกว่าในอนาคตโตไปจะบังทางน้ำไหลหรือเปล่า น้ำจะไหลลงทางช่องไหน ต้องปลูกต้นไม้ตรงไหนเพื่อให้อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม ต้องใช้จินตนาการพอสมควรครับ

“โซนน้ำตกผมเลือกใช้ต้นเสม็ดแดง เพราะใบร่วงน้อย แต่ก็แอบใส่พะยูงกับหลิวลู่ลมแซมลงไปบ้าง ซึ่งปกติผมไม่ค่อยเลือกใช้หลิวลู่ลม แต่กับที่นี่ผมอยากใช้ต้นไม้ที่ช่วยบังวิวจากภายนอกที่ไม่ค่อยน่ามอง แต่ก็ไม่อยากให้ทึบจนเกินไป ผมมองว่าใบหลิวลู่ลมดูพลิ้วสวยดีครับ ก่อนจะเลือกมาใช้ได้คุยกับคุณหวังแล้วว่าอาจมีใบร่วงบ้าง ซึ่งคุณหวังเป็นคนไต้หวันก็ชอบต้นนี้อยู่แล้วด้วยครับ”

บริเวณข้างสระว่ายน้ำเป็นหลุมลงไป คุณกิมตกแต่งพื้นและทำเป็นขั้นบันไดที่ใช้เป็นที่นั่งได้ ประดับด้วยหินแกรนิตพ่นไฟเช่นเดียวกับพื้นทางเดินในสวน โซ่ห้อยยาวที่เห็นด้านซ้ายของภาพทำหน้าที่รับน้ำฝนที่ระบายมาจากรางน้ำด้านบน

สวนคอร์ต — บริเวณคอร์ตกลางบ้านจัดเป็นมุมสวน มีต้นจำปีพุ่มสวยเป็นไม้ประธานเด่น เพิ่มบอนกระดาด สนใบพาย มินต์ ลิลีโอเป หนวดปลาดุกใบยาว ตกแต่งด้วยหินประดับ เป็นมุมสวนง่ายๆ แต่ดูสะดุดตา

การเลือกใช้พรรณไม้น้อยชนิดปลูกรวมกันเป็นกลุ่มใหญ่ เพื่อให้ง่ายต่อการดูแล และดูสวยเป็นระเบียบ ไม่รก เป็นอีกหนึ่งเทคนิคที่คุณกิมนำมาใช้กับสวนแห่งนี้

พื้นที่หลังบ้านที่ติดคลองแม้ว่าจะเป็นพื้นที่ค่อนข้างแคบ แต่ก็ยังมีสเปซพอให้ปั้นเนินได้ คุณกิมใช้ดินจากที่ขุดบ่อทำเป็นเนินชิดกำแพง สูง 40-50 เซนติเมตร ช่วยเพิ่มพื้นที่ปลูกต้นไม้และใส่ลูกเล่นเพิ่มมิติให้สวนได้มากขึ้น

ออกแบบให้มีทางเดินรอบบ้าน ใช้สำหรับเดินออกกำลังกายได้

มุมสวนหินเล็กๆ ที่ให้อารมณ์สวนญี่ปุ่นก็เป็นงานที่คุณกิมไม่ค่อยทำบ่อยนัก และเป็นความชอบของเจ้าของบ้าน ก่อนโรยหินจะปูรองด้านล่างด้วยแผ่นจีโอเท็กซ์ไทล์ ซึ่งมีคุณสมบัติอุ้มวัสดุที่มีน้ำหนักได้ดี แต่ไม่ได้ป้องกันการงอกของวัชพืชได้แบบร้อยเปอร์เซ็นต์

อีกสิ่งหนึ่งที่สังเกตได้ชัดว่าต่างออกไปจากงานที่เคยเห็นของคุณกิมคือ ไม้คลุมดินในบริเวณน้ำตกเลือกใช้มินต์แทนมอสส์และกนกนารี ให้ภาพรวมที่ดูเขียวสดชื่นแต่ดูละมุนนุ่มนวลสายตากว่ามาก

“มินต์เป็นต้นไม้ที่เติบโตแตกออกด้านข้าง เลื้อยปกคลุมในสิ่งที่เราต้องการ ให้ผลลัพธ์คล้ายกนกนารี ดูเป็นพุ่มเป็นเนินมีความนูนพองสูงต่ำ มีมิติสวยงามโดยธรรมชาติ มินต์สู้แดดและดูแลง่ายกว่ามอสส์และกนกนารีครับ แต่โตเร็วต้องคอยคุมทรงพุ่มไม่ให้เลื้อยเกินขอบเขตที่เราวางไว้“

มินต์เป็นต้นไม้ที่เติบโตเลื้อยปกคลุมให้ผลลัพธ์คล้ายกนกนารี ต้นโตเป็นกอเป็นพุ่มสูงต่ำดูมีมิติ เติบโตได้ดีในที่แสงรำไร ถ้าโดนแดดเยอะ น้ำน้อย พุ่มจะแบนแฟบ ใบมีขนาดเล็กและเป็นสีเหลือง ถ้าอยู่ในร่มต้นจะยืดใบจะใหญ่ มินต์สู้แดดได้ดีกว่ากนกนารี ในฤดูหนาวต้นอาจมีการยุบตัวบ้าง แต่น้อยกว่ากนกนารี

ชั้นน้ำเกิดจากความต่างระดับของบ่อน้ำ เหมือนเป็นน้ำตกย่อยเล็กๆ เพิ่มขึ้นมา ทำขึ้นเพื่อให้ล้อกับผาน้ำตกใหญ่ด้านบน ที่จริงแล้วน้ำตกของสวนนี้ไม่มีลำธาร แต่ประกอบด้วยบ่อน้ำขนาดใหญ่ที่ต่างกัน 3 ระดับที่ขอบถูกปกคลุมด้วยมินต์ จึงเห็นขอบบ่อไม่ชัด ช่วยหลอกตาทำให้ดูเหมือนเป็นลำธารเล็กๆ

“ด้วยสวนที่มีพื้นที่ขนาดใหญ่ ผมลองเปลี่ยนมาปลูกต้นไม้ชนิดเดียวกันเป็นกลุ่มใหญ่ เพื่อให้ดูแลง่าย และยังช่วยให้ภาพรวมของสวนดูไม่รก ต้นไม้ที่เลือกมาใช้ส่วนใหญ่ยังคงเป็นต้นไม้ที่ใช้ในสวนทรอปิคัลทั่วไป และผมใช้เป็นประจำในงานจัดสวน มีบางต้นที่ลองนำมาใช้ เช่น หลิวลู่ลม สนใบพาย บอนกระดาด มินต์ ผมจะคิดไว้ตั้งแต่ตอนออกแบบแล้วว่าจะใช้ต้นไม้อะไรบ้าง ตรงไหนจะลงอะไร แต่ก็อาจมีการปรับเปลี่ยนที่หน้างานบ้างครับ

“บริเวณหน้าบ้านผมตั้งใจเปิดเป็นพื้นที่โล่ง ไม่ลงต้นไม้ให้แน่นทึบบังสถาปัตยกรรมของบ้าน แต่ด้วยพื้นที่ที่มีขนาดใหญ่ ผมเลยเลือกที่จะทำเป็นเนินสูงตรงกลางเพื่อให้ดูมีอะไรมากขึ้น และยังช่วยเรื่องของการระบายน้ำ ไม่ให้น้ำขังในสนามหญ้า ปลูกไม้ใหญ่ทรงพุ่มโปร่ง อย่างเช่นเสม็ดแดงชิดกำแพงทั้งสามด้านให้สวนร่มรื่นขึ้น เพราะบริเวณนี้ตอนกลางวันจะร้อนมาก ใส่ไม้พุ่ม ไม้ตัดแต่ง ไม้ดอกนิดหน่อยเพิ่มสีสัน ทำทางเดินเชื่อมถึงกันรอบสวนใช้เดินใช้วิ่งออกกำลังกาย บางจุดใส่มุมสวนหิน สวนญี่ปุ่นเล็กๆ เข้าไป ซึ่งก็เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่ผมไม่ค่อยได้ทำครับ”

สวนหน้าบ้านสถาปนิกออกแบบเป็นกำแพงสูงเปรียบเหมือนกำแพงปราสาท คุณกิมเปิดเป็นพื้นที่โล่ง ไม้ใหญ่เลือกปลูกเสม็ดแดงที่มีพุ่มใบโปร่ง ไม่ทึบมากจนไปบังสถาปัตยกรรมของอาคาร ด้านล่างเติมไม้พุ่ม ไม้ตัดแต่ง ไม้ดอกเพิ่มสีสัน เช่น พยับหมอก ผกากรอง ต้อยติ่ง

ระแนงพรางตา (Trellis) เป็นสิ่งปลูกสร้างที่ใช้ทั้งเพื่อปิดบังพรางตาและเพื่อประดับตกแต่ง จุดประสงค์เพื่อปิดกั้นสิ่งไม่น่ามอง สร้างขอบเขตแบ่งสัดส่วนพื้นที่ แต่ก็ไม่อยากให้ทึบจนเกินไป และยังสร้างความรู้สึกว่าพื้นที่ยังเชื่อมต่อกันอยู่ คุณกิมทำคานด้านล่างตั้งเป็นกำแพงเพื่อเป็นผนังกันดินที่ถมไว้ด้านใน ด้านบนตั้งเสาเหล็กขึงด้วยตะแกรงเหล็กฉีก ปลูกเหลืองชัชวาลให้คลุมทั้งหมด ช่วยกรองทั้งภาพและเสียง สร้างความเป็นส่วนตัวได้มากขึ้น

สวนป่าทรอปิคัล ที่เรียบร้อย คือจุดเด่นในการออกแบบของคุณกิมในครั้งนี้ การใช้เส้นใช้เคิร์ฟในการจัดวางองค์ประกอบต่างๆ ในสวน การปลูกต้นไม้ชนิดเดียวเป็นกลุ่มใหญ่เพื่อให้ดูแลง่าย ใช้ไม้ตัดแต่งมาเติมลงไปในบางมุม เพื่อให้สวนดูเป็นระเบียบ สวยแบบไม่รกตา เป็นสวนที่ตั้งใจให้ดูเหมือนไม่ได้ตั้งใจจัดวางมากจนเกินไป แต่ยังคงดูร่มรื่นชุ่มชื้นในแบบของสวนป่าตามสไตล์อยู่กับดินทร์