สวนของแต่ละบ้านต่างมีข้อจำกัดและมีความต้องการการใช้งานที่แตกต่างกันออกไป การใส่ใจกับรายละเอียดในงานออกแบบ หรือ ไอเดียการจัดสวน เล็กๆ น้อยๆ จึงเป็นสิ่งจำเป็น
บ้านและสวน จึงได้รวบรวม ไอเดียการจัดสวน ที่จะช่วยให้สวนเดิมมีความน่าสนใจ สวยงาม และใช้งานได้จริงมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังสามารถนำไปต่อยอด และทำเองได้ไม่ยากมาฝากกัน
แต่งผนังลวงตา ให้สวนขนาดเล็กดูกว้างขึ้น
หนึ่งในข้อจำกัดที่มักพบของสวนไม่ว่าจะเป็นคอนโด บ้านตึกแถว หรือแม้กระทั่งบ้านจัดสรรคือขนาดที่จำกัด ซึ่งหากจัดวางองค์ประกอบไม่ลงตัว ก็อาจทำให้สวนดูเล็กอึดอัด ไม่น่าใช้งานได้ อย่างการปลูกต้นไม้เต็มทั้ง 2 ข้าง จะยิ่งทำให้สวนดูแคบลง แต่การจัดวางจังหวะของพรรณไม้หรือปล่อยให้ด้านใดด้านหนึ่งโล่งบ้างจะทำให้สวนดูกว้างขึ้น
นอกจากนี้ หากเปลี่ยนกำแพงในสวนที่เรียบโล่งให้มีความสวยงาม ด้วยการเลือกใช้ผนังสีอ่อนที่ดูสว่าง เช่น สีขาว สีครีม สีฟ้าอ่อน หรือทาผนังด้านใดด้านหนึ่งด้วยสีเข้ม เช่น สีดำ สีน้ำตาล สร้างลายตารางแนวนอนหรือแนวตั้ง ช่วยให้ผนังดูกว้างและสูงขึ้น การติดตั้งกระจกหรือวัสดุมันวาว ซึ่งจะสะท้อนภาพต้นไม้ ดอกไม้ในสวน สร้างแสงและเงาที่น่าสนใจ หรืออาจอำพรางว่ายังมีพื้นที่เดินต่อไปได้อีก ด้วยประตูหรือหน้าต่างบริเวณกำแพงประดับข้างสวน เพื่อสร้างภาพลวงตาของความลึกและเพิ่มมิติในพื้นที่สวน ก็จะทำให้สวนดูกว้าง ไม่อึดอัด และน่าเข้าไปใช้งานมากยิ่งขึ้น
แต่งมุมเก็บอุปกรณ์ ให้เป็นระเบียบและสวยงาม
คนที่รักการจัดสวนมักมีอุปกรณ์และเครื่องไม้เครื่องมือหลากหลายชนิด ซึ่งส่วนใหญ่มักอยู่ในห้องเก็บของแบบรกๆ เมื่อถึงเวลาที่ต้องการใช้งานก็ต้องไปค้นห้องเก็บของให้วุ่นวาย อีกทั้งยังอาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้ โดยเฉพาะอุปกรณ์ทำสวนด้ามยาว อย่างจอบ เสียม พลั่ว คราด การมีตู้เก็บของหรือมุมที่เก็บอุปกรณ์อย่างเป็นที่เป็นทาง นอกจากจะทำให้หยิบจับมาใช้ได้สะดวกแล้ว ยังช่วยให้บ้านสวยงามน่ามองมากยิ่งขึ้น ซึ่งอาจเริ่มจากการหาฉาก หรือสร้างหน้าบานตู้เก็บของที่มุมร่มๆ มุมใดมุมหนึ่งของบ้าน โดยเลือกใช้วัสดุหรือสีที่สอดคล้องใกล้เคียงกับผนัง แล้วใช้พรรณไม้อย่างไม้เลื้อย การปลูกสวนแนวตั้ง หรือสวนหลังคามาช่วยอำพรางพื้นที่จัดเก็บให้เข้ากับพื้นที่สวนมากยิ่งขึ้น
แต่ทั้งนี้ไม่ควรทำให้ลึกลับซับซ้อนมากจนเกินไป ควรทำให้สามารถเข้าถึงได้ง่าย เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาเรื่องการดูแลรักษาหรือเกิดความชื้นสะสม ทั้งยังสะดวกต่อการหยิบจับมาใช้สอย แต่หากไม่สามารถหาฉากหรือบานประตูมาบังได้ ก็อาจจัดวางให้เป็นระเบียบแล้วทำเป็นมุมโชว์อุปกรณ์เก๋ๆ หรืออาจลองพิจารณาเลือกเฟอร์นิเจอร์ชิ้นที่มีความแข็งแรง มีพื้นที่หรือช่องว่างพอเหมาะในการเก็บของ และถ้าหากมีบานเปิด-ปิดด้วยก็จะยิ่งดี เพราะสามารถนำมาดัดแปลงเป็นตู้เก็บของหรือทำลิ้นชักเก็บของเพิ่มเข้าไปได้ ซึ่งจะทำให้ทั้งเครื่องมือ ปุ๋ย หรือสารเคมีให้ปลอดภัยจากความชื้น แสงแดด และการเสื่อมสภาพ รวมถึงปลอดภัยสำหรับเด็กและสัตว์เลี้ยงอีกด้วย
เติมพรรณไม้หลายชนิดในแปลง ให้สวนสวยและมีกินตลอดปี
ไม้ดอกเมืองหนาวที่ให้สีสันสวยงามหลายชนิดเป็นไม้ล้มลุกที่มีอายุไม่ถึง 1 ปี เมื่อต้นไม้โทรมหรือตายลงตามอายุ ก็จะทำให้ภาพรวมของสวนดูไม่สวยงาม แต่หากปลูกร่วมกับพรรณไม้อื่นๆ ที่ชอบสภาพปลูกใกล้เคียงกันไว้ด้วยกัน และเป็นชนิดพรรณที่มีอายุข้ามปี อย่างไฮเดรนเยีย พยับหมอก เวอร์บีนา ก็จะทำให้ภาพรวมของแปลงปลูกยังคงสวยงามแม้จะมีบางต้นที่โทรมไปบ้าง และทำให้ไม่ต้องเปลี่ยนต้นไม้ใหม่หมดทั้งแปลง เพียงแค่ตัดแต่งเล็กน้อยนานๆครั้ง ภาพสวนที่สวยงามก็ยังคงอยู่
ส่วนการปลูกผักแบบหลากหลายชนิดในแปลงเดียวกัน ก็สามารถปลูกได้ 2 แบบคือ ปลูกผักอายุหลายปีเป็นโครงเอาไว้ เช่น ปูเล่ เคล โรสแมรี่ มินต์ กะเพรา พริก ผักแพว และปลูกผักล้มลุกแทรกลงไป เช่น กวางตุ้ง ผักกาด ผักสลัด อีกแบบคือปลูกผักล้มลุกทั้งหมด อาจจะเป็นผักกินใบปลูกรวมๆ กันหลายชนิด หรือปลูกผสมระหว่างผักกินใบ หัว และผล ซึ่งวิธีนี้จะช่วยให้แปลงปลูกดูไม่โล่งเวลาเก็บเกี่ยวเช่นเดียวกับแปลงดอกไม้
เติมฟังก์ชันค้ำยัน ให้เป็นมากกว่าค้ำยัน
การค้ำยัน คือ การใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงต้นไม้ให้เจริญเติบโตได้ง่ายและเร็วขึ้น โดยจะช่วยป้องกันต้นไม้จากแรงลมหรือความเสียหายต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้น รวมถึงช่วยป้องกันระบบรากไม่ให้กระทบกระเทือนและทำให้ต้นไม้ที่ปลูกใหม่สามารถตั้งตรงอยู่ได้ ซึ่งโดยทั่วไปการค้ำยันจะใช้ระยะเวลาประมาณ 2 – 3 ปี หรืออาจจะนานกว่านั้น โดยเฉพาะต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่มาก ๆ และหากจะต้องค้ำยันต้นไม้ไว้ในสวนเป็นระยะเวลานาน ๆ ก็อาจออกแบบไม้ค้ำยันให้มีฟังก์ชันการใช้งานอื่นๆ ร่วมด้วยได้ นอกจากความแข็งแรงและสวยงามสอดคล้องกับบรรยากาศภายในสวน เช่น ไม้ค้ำยันพร้อมที่นั่งพักผ่อนในสวน การตกแต่งบริเวณรอบไม้ค้ำยันให้กลายเป็นกระบะปลูกต้นไม้ขนาดใหญ่เพื่อเพิ่มสีสันในสวน หรือทำโครงสร้างบ้านต้นไม้แบบตั้งเสาแทนโครงสร้างไม้หรือโครงสร้างเหล็ก เพื่อใช้ค้ำยันต้นไม้
เสริมความสูงของแปลงหรือกระบะปลูก ไม่ต้องก้มให้ปวดหลัง
การปลูกผักบนดินโดยเฉพาะในระบบผักอินทรีย์ จะค่อนข้างเสี่ยงกับแมลง ศัตรูพืช และโรคพืช เนื่องจากควบคุมสภาพแวดล้อมได้ยาก ทำให้สัตว์และแมลงที่มีอยู่ในสภาพแวดล้อมบางแห่งอาจมากัดกินหรือทำลายผักที่ปลูกบนพื้นดิน
การยกแปลงปลูกให้สูงขึ้นจากพื้นดิน ประมาณ 75- 80 เซนติเมตร หรือประมาณระดับเอวของผู้ใช้งาน จึงช่วยป้องกันศัตรูพืชไม่ให้รบกวน ช่วยให้สามารถควบคุมสภาพแวดล้อมการเจริญเติบโตของพืชได้อย่างง่าย ไม่ต้องก้มๆ เงยๆ ให้ปวดหลัง อีกทั้งการทำแปลงยกสูง อาจใช้พื้นที่ข้างใต้เก็บเครื่องมือต่างๆ เช่น ถุงดิน ถาดเพาะปลูก หรือบัวรดน้ำ ไม่ให้ระเกะระกะ หรือจะใช้ปลูกผักที่ชอบแสงน้อย อย่าง ผักเป็ด หรือกุยช่ายก็ได้เช่นกัน นอกจากนี้ โต๊ะปลูกผักสามารถจัดเก็บในพื้นที่จำกัดได้ดี เพราะสามารถวางได้ทั้งในพื้นที่ระเบียงหรือบริเวณที่มีพื้นที่จำกัด
เสริมขอบกระบะปลูกให้หนาขึ้น กลายเป็นที่นั่งชั่วคราว
กระบะปลูกต้นไม้มักมีขนาดตั้งแต่ กว้าง 30 – 100 เซนติเมตร ยาว 60 – 200 เซนติเมตร และลึก 20 – 60 เซนติเมตร ทำหน้าที่ช่วยแบ่งพื้นที่ระหว่างฮาร์ดสเคปกับพรรณไม้อย่างชัดเจน ทำให้สวนดูเป็นสัดส่วนและเป็นระเบียบ สามารถจัดการกับต้นไม้ที่ปลูกได้ง่ายขึ้น ซึ่งขอบกระบะสามารถออกแบบได้หลากหลายขนาดและรูปแบบตามสไตล์ของสวน และความชื่นชอบของเจ้าของบ้าน โดยอาจทำเป็นกระบะขอบไม้ ขอบอิฐ หรือขอบปูนเปลือย ซึ่งหากกระบะหรือแปลงปลูกต้นไม้นั้น มีความสูงตั้งแต่ประมาณ 40 เซนติเมตร ก็จะสามารถออกแบบให้เป็นพื้นที่นั่งพักชั่วคราวในสวนได้ โดยการขยายพื้นที่ขอบกระบะให้กว้างอย่างน้อย 20 เซนติเมตร ต่อส่วนที่นั่งให้ยื่นออกมาจากกระบะ หรือออกแบบที่นั่งและกระบะต้นไม้ให้กลมกลืนเป็นชิ้นเดียวกัน ทั้งนี้ควรคำนึงถึงความปลอดภัยและความคงทนแข็งแรงของโครงสร้างและวัสดุที่ใช้ให้เหมาะสม
เสริมจานรองคู่กระถาง ให้สวยครบชุดและดูแลง่าย
ต้นไม้สวยๆ ก็ต้องคู่กับกระถางต้นไม้สวยๆ เพื่อช่วยเสริมเสน่ห์ที่โดดเด่นซึ่งกันและกัน รวมถึงทำให้พื้นที่โดยรอบทั้งภายในบ้านและภายในสวนสวยงามน่าอยู่มากยิ่งขึ้น แต่หลายคนอาจจะลืมในส่วนของจานรองกระถางไป ทำให้เกิดปัญหาต่างๆ ตามมา เช่น รากเน่า หรือน้ำไหลหกเลอะเทอะ โดยเฉพาะคนที่มีเวลาน้อย หรือไม่ถนัดดูแลต้นไม้ การใช้จานรองคู่กับกระถางจึงช่วยรองรับน้ำไม่ให้ไหลเลอะเทอะ สามารถรดน้ำได้จนชุ่มและเพียงพอต่อการเจริญเติบโตของต้นไม้ ช่วยป้องกันรากเน่า และลดความร้อนของกระถางได้อีกด้วย ซึ่งกระถางที่ออกแบบมาอย่างดีส่วนใหญ่มักจะมีจานรองมาด้วยกันแบบเข้าชุดแต่หากไม่มี ก็สามารถเลือกใช้จานรองที่ชอบและเข้ากับกระถางที่ใช้ได้ แต่ทั้งนี้ จานรองควรเลือกให้มีขนาดใหญ่พอที่จะรองรับน้ำที่ไหลออกจากกระถางได้
เปลี่ยนพื้นดาดแข็งร้อนๆ ให้เย็นขึ้น
พื้นที่กว้างรอบบ้านส่วนใหญ่ที่เป็นพื้นที่ใช้งาน อย่างลานจอดรถ ลานกิจกรรม พื้นทางเดิน มักจะเป็นพื้นที่ดาดแข็งที่สะดวกต่อการใช้งาน แต่ก็มักจะเกิดปัญหาทำให้บ้านร้อนและมีแสงสะท้อนไม่สบายตา ไม่สบายตัว อีกทั้งยังมักมีการระบายน้ำฝนที่ไม่เพียงพอ ซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหาน้ำขังและน้ำท่วมในบริเวณใกล้เคียงตามมา เพื่อแก้ปัญหาข้างต้น จึงอาจเลือกใช้เป็นบล็อกปูหญ้า ที่ยังคงมีความเป็นพื้นที่สีเขียวสร้างบรรยากาศแบบธรรมชาติ แต่ขณะเดียวกันก็ช่วยให้พื้นหญ้ามีความแข็งแรง ทนทาน สามารถรองรับน้ำหนักได้ดี ป้องกันปัญหาดินยุบตัว และมีรูระบายน้ำ ทำให้น้ำไหลผ่านได้สะดวก รวมถึงช่วยดูดซับแสง ลดการสะท้อน ลดความร้อนที่พื้นผิว และลดอุณหภูมิในบรรยากาศรอบๆ พื้นที่แทน
เปลี่ยนที่ปลูกไม้ยืนต้น ให้ห่างจากตัวบ้าน
การปลูกต้นไม้ใหญ่ใกล้ตัวบ้าน นอกจากจะทำให้มุมมองการชมสวนเห็นแต่โคนต้นไม้แล้ว ยังอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อโครงสร้างและสิ่งมีชีวิตภายในบ้าน เช่น รากต้นไม้ดันพื้น กิ่งไม้หักล้ม ได้อีกด้วย การปลูกต้นไม้ให้มีระยะห่างออกจากตัวบ้านในจุดที่มองเห็นชัดเจน จึงช่วยทำให้มุมมองในการชมสวนจากภายในบ้านสวยงามมากขึ้นและช่วยป้องกันอันตรายในเบื้องต้นได้ โดยสำหรับไม้ขนาดใหญ่ที่สูง 10 เมตรขึ้นไป ควรปลูกให้ห่างจากตัวบ้านอย่างน้อย 5-10 เมตร สำหรับไม้ขนาดกลางสูงประมาณ 5-10 เมตร ควรปลูกห่างจากตัวบ้านอย่างน้อย 3-5 เมตร รวมถึงปลูกให้ห่างจากแนวรั้วบ้าน ประมาณ 2 เมตร แต่สำหรับบ้านที่มีพื้นที่จำกัด เช่น พื้นที่คอร์ตยาร์ด หรือบริเวณข้างบ้านที่ถูกปิดล้อมจากหลายทางและติดกับโครงสร้างสถาปัตยกรรม การปลูกไม้ใหญ่หรือไม้ยืนต้นเพื่อสร้างร่มเงาให้แก่อาคาร ควรเลือกชนิดที่มีกิ่งที่สูงโปร่งไม่แผ่ออกด้านข้างมากนัก เนื้อไม้โดยเฉพาะบริเวณกิ่งต้องแข็งแรง ไม่เปราะหรือหักง่าย รากไม่ทำลายโครงสร้าง และดูแลไม่ยาก เช่น หลิว จิกเศรษฐี น้ำเต้าต้น ล่ำซำ ซิลเวอร์โอ๊ก สนฉัตร ทาวเวอร์ทรี แก้วเจ้าจอม
