โชว์ บอนไซ ให้สวยจนเป็นสวน

กว่าสี่สิบปีของความรักและการคลุกคลีอยู่ในวงการ บอนไซ โดยเริ่มสะสมจากหนึ่งต้นเป็นสองต้น และเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ จนปัจจุบันมีมากถึงราว 3,000 ต้น

คุณมนตรี สุขเสริมส่งชัย ผู้ครอบครอง จึงตั้งใจพัฒนาพื้นที่ร้อยไร่ริมแม่น้ำลำภาชีใน อำเภอสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรี ให้เป็นสถานที่จัดแสดงและรีสอร์ตสำหรับแขกผู้รักบอนไซทุกคนภายใต้ชื่อว่า สวนผึ้ง บอนไซ วิลเลจ

ที่ดินผืนนี้เคยเป็นทุ่งหญ้าและป่ารกชัฏ คุณมนตรีตัดสินใจปรับพื้นที่ดังกล่าวโดยแบ่งทำเป็นที่พักแค่ส่วนหนึ่ง แต่พื้นที่ส่วนใหญ่จัดเป็นสวนหย่อมแสดงบอนไซ ภายใต้สไตล์สวนที่อิงกับประเทศหลักที่มีอิทธิพลต่อบอนไซ ได้แก่ จีนซึ่งเป็นแหล่งต้นกำเนิดเมื่อพันปีที่แล้ว และญี่ปุ่นซึ่งเป็นต้นแบบของการพัฒนาบอนไซอย่างต่อเนื่อง ก่อนจะสืบทอดมายังประเทศไทย

สวนแห่งนี้จัดภูมิทัศน์โดย อาจารย์สาโรช โสภณางกูร สถาปนิกและนักจัดสวนที่เรารู้จักกันเป็นอย่างดี ร่วมกับ อาจารย์รสสุคนธ์ (โรหิตรัตนะ) ภิบาลกุล “โจทย์ของสวนนี้คือต้องการให้เป็นสถานที่โชว์บอนไซ เราต้องคิดเผื่อให้บอนไซเป็นพระเอก องค์ประกอบต่าง ๆ จะต้องไม่เด่นไปกว่าบอนไซ แต่ในภาพรวมจะต้องไม่ด้อย เราไม่เคยจัดสวนจีนและสวนญี่ปุ่นในสเกลใหญ่ขนาดนี้ แต่เราได้ไอเดียจากสถานที่ท่องเที่ยวที่เคยไปสัมผัส แล้วหยิบเอาองค์ประกอบที่บ่งบอกถึงสไตล์ของสวนดังกล่าวมาประกอบในสวน โดยจัดเป็นโซน ๆ ไป”

เริ่มจากโซนสวนจีนที่โดดเด่นด้วยองค์ประกอบต่าง ๆ ภายในสวน ไม่ว่าจะเป็นเขามอ ประตูวงพระจันทร์ หรือศาลาแปดเหลี่ยม แทรกไปกับการใช้พืชพรรณที่เน้นเส้นสายพลิ้วไหวอย่างหลิวลู่ลมและไผ่ คู่กับไม้พุ่มที่ให้ดอกสีจัดจ้า อันมาจากลักษณะทางสถาปัตยกรรมและลวดลายจิตรกรรมของจีน ส่งเสริมให้เกิดเป็นสไตล์ที่ชัดเจนและน่าสนใจ

ถัดไปคือโซนสวนญี่ปุ่นที่มีซุ้มประตูโทะริอิสีแดงสดใสเป็นจุดนำสายตาเข้าไปภายในสวนที่จัดแทรกไปกับธารน้ำตก โดยมีสะพานและทางเดินข้ามไปยังอีกฝั่งที่มีลักษณะคล้ายเกาะ รอบ ๆ ปลูกพรรรณไม้ตัดแต่งแทรกไปกับสวนหินรูปทรงต่าง ๆ ชวนให้จินตนาการได้ไม่รู้เบื่อ สิ่งหนึ่งที่ขาดไม่ได้ก็คือรั้วไม้ไผ่ที่เชื่อมกันด้วยการผูกมัดและขัดสานเป็นลวดลายต่าง ๆ เพื่อกำหนดทางเดินและเป็นฉากหลังให้สวน

ในแต่ละโซนจะจัดแสดงบอนไซที่วางบนแท่นในมุมต่าง ๆ สร้างความเพลิดเพลินขณะเดินชมสวน นอกจากนี้ยังมีเรือนน้ำชาสไตล์ญี่ปุ่นสำหรับรับรองแขกอีกด้วย

กว่าจะมาเป็นสวนที่สวยงามและให้บรรยากาศเหมือนหลุดเข้าไปในประเทศนั้นจริง ๆ อาจารย์สาโรชเล่าว่า ไม่ใช่เรื่องง่าย นอกเหนือจากความยากของงานออกแบบในสเกลใหญ่แล้ว การเลือกพืชพรรณและดูแลสวนอย่างต่อเนื่องก็เป็นสิ่งที่ต้องใส่ใจ ด้วยลักษณะภูมิอากาศที่ต่างจากประเทศต้นแบบ จึงต้องใช้พรรณไม้ที่ปลูกได้ดีในบ้านเราทดแทนไม้พื้นถิ่นของประเทศนั้น ๆ เช่น การใช้ไม้ดอกสีสันสดใสของไทยทดแทนไม้ดอกเมืองหนาว การใช้ไม้ตัดแต่งอย่างโมก พุดศุภโชค และไทรเกาหลี แทนไม้ตัดแต่งของญี่ปุ่น เพื่อให้อารมณ์ของสวนดูสอดคล้องเชื่อมโยงกับสวนต้นแบบนั่นเอง รวมไปถึงสภาพดินเดิมที่ค่อนข้างแห้งแล้งและเพาะปลูกลำบาก

สถานที่แห่งนี้จึงไม่ได้นำเสนอเพียงบอนไซหายากที่ประเมินมูลค่ามิได้ แต่ยังแสดงถึงศักยภาพและความประณีตเอาใจใส่ของคนไทยที่มีต่อสิ่งที่รัก ซึ่งเปรียบได้กับงานศิลปะแขนงหนึ่งที่ต้องอาศัยทั้งฝีมือและความมานะอดทน จนในที่สุดก็ขยายกลายเป็นอาณาจักรของคนรักบอนไซอย่างที่เราเห็นกัน