ไอเดียการจัดสวนด้วยการใช้น้ำเป็นองค์ประกอบ

“น้ำ”เป็นองค์ประกอบสำคัญที่แทบจะขาดไม่ได้เลยในการจัดสวน นอกจากการรดน้ำดูแลต้นไม้ให้เติบโตสมบูรณ์แล้ว เรายังสามารถนำน้ำมาประยุกต์ใช้กับการจัดสวนได้หลากหลายรูปแบบ

บ้านและสวนขอนำเสนอไอเดียการใช้น้ำ เพื่อสร้างความน่าสนใจให้สวนของคุณกันครับ จัดสวนด้วยการใช้น้ำ 

เสียง

เสียงเป็นสัมผัสหนึ่งที่ทำให้เรารู้สึกเหมือนอยู่ในธรรมชาติ ช่วยลดทอนความแข็งของงานออกแบบได้ง่าย โดยไม่จำเป็นต้องคำนึงถึงขนาดของสวนว่าใหญ่หรือเล็ก หากในพื้นที่สวนมีน้ำไหลตามธรรมชาติหรือมีบ่อน้ำเดิมอยู่แล้ว เราสามารถใช้น้ำพุ กังหันน้ำ หรือกั้นฝายเพื่อให้เกิดการเคลื่อนไหวของน้ำ ช่วยสร้างเสียงที่ฟังดูเป็นธรรมชาติ ให้ความรู้สึกมีชีวิตชีวา แม้ยังไม่ได้มองเห็นสวนเลยก็ตาม โดยควรติดตั้งให้อยู่ในบริเวณที่ใกล้กับจุดทางเข้าสวนหรือมุมนั่งพักผ่อน เพื่อให้เจ้าของสวนสามารถรับฟังเสียงน้ำไหลได้ชัดเจน

คุณอาจประยุกต์องค์ประกอบเดิมที่มีอยู่แล้วในสวน เช่น กำแพงหรือตัวสถาปัตยกรรม โดยติดตั้งระบบใส่ปั๊มน้ำให้เกิดการเคลื่อนไหวของน้ำจากที่สูงลงสู่ที่ต่ำ หรือไหลจากที่หนึ่งสู่อีกที่หนึ่งในรูปแบบของน้ำล้น ผนังน้ำตก หรือน้ำตกเทียม ในส่วนที่น้ำไหลผ่านควรเลือกวัสดุที่มีพื้นผิวขรุขระหรือมีความชันสูง เพื่อให้น้ำไปกระทบผิวสัมผัสดังกล่าวจนเกิดเป็นเสียงได้ชัดเจน หรือเพิ่มแรงดันของเครื่องสูบน้ำหรือปั๊มน้ำให้เหมาะสม เพื่อให้กระแสน้ำที่ตกลงมามีความแรงมากขึ้น ช่วยให้เกิดเสียงได้เช่นกัน แต่ควรคำนึงถึงขนาดพื้นที่และมุมใช้งานที่เหมาะสม เพราะหากเสียงน้ำดังหรือเบาเกินไปอาจสร้างความรู้สึกรำคาญได้

ภาพสะท้อน

น้ำมีคุณสมบัติสะท้อนเงาของวัตถุ ทั้งประติมากรรม สถาปัตยกรรม และต้นไม้ใหญ่ ช่วยให้บรรยากาศของสวนดูกว้างใหญ่ขึ้น รวมถึงทำให้รูปทรง มิติ และสีสันในสวนเปลี่ยนไป เราจะพบเห็นการใช้เทคนิคดังกล่าวกับสถาปัตยกรรมหรือสถานที่สำคัญที่ต้องการสร้างความตื่นตาตื่นใจแก่ผู้ชม เช่น ทัชมาฮาล ประเทศอินเดีย วัดคินคะคุจิ ประเทศญี่ปุ่น หรือสระว่ายน้ำแบบอินฟินิตี้ตามรีสอร์ตริมทะเล

อย่างไรก็ตามการสะท้อนเงาของวัตถุจะกระทบต่อความรู้สึกและมุมมองของผู้พบเห็นตามขนาดความกว้างและความนิ่งของน้ำ เช่น การขุดทะเลสาบหรือสระน้ำขนาดใหญ่โดยให้จุดเด่นของสวนอยู่ริมน้ำในมุมตรงข้ามกับระยะการมอง การสร้างบ่อน้ำขนาดเล็กกลางพื้นที่เปิดโล่งหรือบ่อน้ำที่มีความยาวตามระยะการมองไปจนถึงจุดนำสายตา หรือจุดเด่นของสวนที่ต้องการให้ผู้พบเห็นเกิดความรู้สึกอิมแพ็คท์ โดยการสะท้อนของน้ำจะช่วยให้สวนดูน่าสนใจขึ้นได้ นอกจากนี้พื้นผิวของวัสดุใต้น้ำควรมีสีเข้ม เช่น เทา ดำ หรือมีความลึกพอสมควร เพื่อให้ปรากฏเงาสะท้อนได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

แสงไฟ

ในยามค่ำคืนแสงไฟมีอิทธิพลต่อสวนมาก นอกจากให้แสงสว่างแล้ว ยังทำให้สวนดูสวยงาม โดยเฉพาะเมื่อยามที่แสงไฟถูกใช้ร่วมกับน้ำก็จะมีคุณสมบัติแตกต่างไปจากเดิม เช่น เมื่อแสงไฟส่องกระทบพื้นน้ำทั้งที่ส่องจากในน้ำและเหนือผิวน้ำ จะเกิดเงาของแสงที่หักเหกลายเป็นแสงของพรายน้ำที่ดูสวยงามและเป็นธรรมชาติ แสงไฟที่ฉายไปบนน้ำพุหรือน้ำตกขณะที่น้ำมีการเคลื่อนไหว ก็เกิดเป็นลำแสงที่ดูสวยงามตามการไหลของน้ำ รวมถึงเงาของแสงไฟยามสะท้อนไปบนพื้นน้ำให้เราเห็นความสว่างในระยะไกล

การใช้แสงไฟในน้ำโดยเฉพาะไฟใต้น้ำควรใช้ร่วมกับบ่อที่มีการทำระบบโครงสร้างและระบบบำบัดเป็นอย่างดี เพื่อให้ดูแลรักษาได้ง่าย ป้องกันความเสียหายในอนาคต และได้แสงใต้น้ำที่สว่างชัดเจนสวยงาม โดยตัวหลอดไฟควรใช้ชนิดที่ใช้กับใต้น้ำโดยเฉพาะ ซึ่งจะถูกแปลงเป็นไฟที่มีแรงดันต่ำก่อน ส่วนน้ำพุในสวนปัจจุบันมีหลอดไฟแอลอีดีที่ออกแบบมาให้ประกอบคู่กับหัวน้ำพุ เพื่อฉายแสงขึ้นไปกับน้ำได้โดยตรง รวมถึงมีรูปแบบและสีสันมากมายให้เลือกใช้ตามความชอบและความเหมาะสม

ไอหมอก

เป็นการใช้น้ำในสวนอีกลักษณะหนึ่งที่นิยมใช้กับสวนสไตล์ทรอปิคัลหรือสวนป่า การสร้างไอหมอกหรือละอองน้ำในสวนโดยส่วนมากมาจากหัวสปริงเกลอร์แบบมินิสเปรย์ ซึ่งมีจุดประสงค์หลักเพื่อรดน้ำและเพิ่มความชื้นที่เหมาะสมให้พืชอิงอาศัยบนไม้ใหญ่อย่างเฟินหรือกล้วยไม้ชนิดต่างๆ ช่วยสร้างบรรยากาศของป่าดิบชื้นหรือป่าบนภูเขาสูงได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะเมื่อแสงแดดส่องผ่านแมกไม้ลงมาเป็นลำและสะท้อนบนม่านละอองน้ำ ทั้งยังทำให้อุณหภูมิในสวนเย็นสบายขึ้นอีกด้วย

ปัจจุบันนอกจากการให้น้ำผ่านสายยางออกมาทางหัวสปริงเกลอร์แบบมินิสเปรย์ที่ติดแทรกไปกับต้นไม้หรือหลบตามมุมของไม้พุ่มและไม้คลุมดินขนาดเล็กแล้ว ยังนำไปใช้กับระบบน้ำพุในสระเพื่อสร้างหมอกกลางบ่อ เพิ่มบรรยากาศหรือเรื่องราวคู่ไปกับงานประติมากรรมหรือจุดเด่นในบ่อน้ำแทนน้ำพุแบบทั่วไปได้อีกด้วย เช่น ลานพื้นแข็งหน้า Place de la Bourse ประเทศฝรั่งเศส ก็ใช้น้ำพุแบบละอองน้ำสร้างหมอกให้ประชาชนได้มาเล่นน้ำคลายร้อนกัน

ประติมากรรม

หลายครั้งที่น้ำเป็นเสมือนงานประติมากรรมหรือใช้ร่วมกับงานประติมากรรมในสวน ด้วยคุณสมบัติที่ให้ความรู้สึกมีชีวิตชีวาและสร้าความเคลื่อนไหวในสวนได้ ไม่ว่าจะในรูปแบบของรูปปั้น น้ำพุ อ่างน้ำนกแบบสวนยุโรป หรืออ่างเลี้ยงปลาแบบสวนไทย ขึ้นอยู่กับความชอบของเจ้าของสวน

ประติมากรรมที่ใช้น้ำเป็นองค์ประกอบมักเน้นไปที่การใช้คุณสมบัติเคลื่อนไหวของน้ำที่พุ่งและตกจากที่สูงลงสู่ที่ต่ำ เช่น น้ำพุทั่วไป แต่ก็มีบางครั้งที่นำคุณสมบัติอื่นๆของน้ำมาใช้ร่วมด้วย เช่น ความโปร่งใสที่สามารถสร้างเป็นม่านน้ำคล้ายกระจกที่เคลื่อนไหวไปตามรูปทรงต่างๆ รวมถึงใช้สำหรับปลูกไม้น้ำที่มีรูปทรงสวยงามแปลกตาได้อีกด้วย

สร้างระบบนิเวศ

คุณสมบัติที่สำคัญที่สุดของการใช้น้ำในสวนคือการสร้างชีวิตและระบบนิเวศที่เลียนแบบธรรมชาติอย่างสมจริง ส่งเสริมให้สวนสามารถเจริญเติบโตได้อย่างยั่งยืน ทั้งยังเป็นการเก็บกักน้ำไว้ใช้ในช่วงฤดูแล้งและเป็นที่ระบายน้ำในฤดูฝนอีกด้วย ทำให้สวนเป็นที่เจริญเติบโตของต้นไม้ที่มีตั้งแต่ไม้น้ำอย่างสาหร่ายและบัว ไม้ริมน้ำอย่างกกชนิดต่างๆ และคล้าน้ำ ซึ่งจะกลายเป็นที่อยู่อาศัยและแหล่งอาหารของสัตว์น้ำและสิ่งมีชีวิตหลากหลายชนิดอีกด้วย นอกจากนี้ต้นไม้บางชนิด เช่น กกธูปฤๅษี ผักตบชวา สาหร่ายหางกระรอก ผักหนาม และพุทธรักษา ยังช่วยดูดซับโลหะหนักและกรองสารพิษ ทำให้น้ำสะอาดขึ้นอีกด้วย

หากมีที่ดินขนาดใหญ่เราอาจเริ่มจากการขุดบ่อน้ำประมาณหนึ่งในสี่ของขนาดที่ดิน สำหรับเป็นพื้นที่รับน้ำฝนไว้ใช้รดน้ำต้นไม้ภายในสวน แล้วเริ่มปลูกไม้น้ำและไม้ชายน้ำพื้นถิ่นไว้รอบๆ หรืออาจทำน้ำตกเทียมที่ปลูกพรรณไม้ขนาดเล็กและใหญ่ ทั้งยังสามารถเลี้ยงปลาสร้างความเพลิดเพลินได้อีกด้วย โดยหากใครต้องการจะจัดสวนน้ำและสร้างองค์ประกอบต่างๆของน้ำในสวน สามารถหาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ หนังสือ “มือใหม่จัดสวนน้ำ” ของสำนักพิมพ์บ้านและสวน

อ่านต่อ : บ่อน้ำ องค์ประกอบที่โดดเด่นภายในสวน

เรื่อง : “ปัญชัช”

ภาพ : คลังภาพบ้านและสวน และสำนักพิมพ์บ้านและสวน