ดอกไม้บาน ความสวยงามจากธรรมชาติ ส่วนหนึ่งของโครงสร้างการขยายพันธุ์ของพืชดอก
คุณเคยสงสัยหรือไม่ ทำไมดอกไม้ถึงบาน? วันนี้บ้านและสวนจะมาให้คำตอบเรื่องนี้ พร้อมแนะนำ 10 พรรณไม้ที่บานตามช่วงเวลาเช้าถึงเย็น ให้คุณได้นำไปปลูกที่บ้านของคุณกัน…
การที่ ดอกไม้บาน ออกดอกนั้นเกิดจากการตอบสนองของพืชแบบนาสติก (nastic movement) โดยมีปัจจัยภายนอกมากระตุ้น เช่น แสง อุณหภูมิ พบในการหุบบานของดอกไม้ คือเมื่อเนื้อเยื่อผิวด้านในของดอกไม้เติบโตได้ดีกว่าผิวด้านนอก ทำให้กลีบดอกคลี่ออก เรียกว่า เอพินาสติก (epinastic) ในทำนองเดียวกัน เมื่อผิวดอกด้านนอกเติบโตได้ดีกว่าผิวดอกด้านใน จะทำให้กลีบดอกหุบเข้า เรียกว่า ไฮโพนาสติก (hyponastic) การตอบสนองที่เกิดจากการกระตุ้นของแสง เช่น การหุบและบานของดอกไม้ เกิดจากการกระตุ้นของแสงหรืออุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลงไป
ปัจจัยที่ทำให้ ดอกไม้บาน ตามเวลาที่แน่นอน นั้นเกี่ยวข้องกับ อุณหภูมิ และ ความชื้น
เช่น ดอกบัวจะบานตอนกลางวันและหุบตอนกลางคืน เนื่องจากกลางวันจะมีแสงแดดทำให้กลุ่มเซลล์ด้านในของกลีบจะขยายขนาดเร็วกว่าด้านนอก จึงทำให้ดอกบัวบานส่วนกลางคืนนั้นกลุ่มเซลล์ด้านนอกของกลีบขยายขนาดมากกว่าด้านในทำให้ดอกบัวหุบ แต่ดอกกระบองเพชรกลับหุบในเวลากลางวันและบานตอนกลางคืนเนื่องจากอยู่ในเขตอากาศร้อน ถ้าดอกบานตอนกลางวันก็เจอกับอุณหภูมิที่สูง ดังนั้นมันจึงเลือกที่จะหุบกลางวันแล้วบานกลางคืนเพราะอุณหภูมิในตอนกลางคืนค่อนข้างจะต่ำ
อ่านต่อเรื่อง ทำอย่างไร เมื่อดอกไม้ไม่มีดอก
ดอกไม้บานตอนเช้า
มอร์นิ่งกลอรี่
หรือรู้จักกันในชื่อ ผักบุ้งฝรั่ง ไม้เลื้อยเนื้ออ่อน อายุสั้น ลำต้นทอดเลื้อยไปได้ไกล 2-3 เมตร มีขนปกคลุม
ใบรูปหัวใจ มีขนสั้นปกคลุม ขอบใบหยักเว้าเป็น 3 พู ออกเป็นช่อกระจะตามซอกใบและปลายยอด สีขาว ชมพูอ่อน ชมพูเข้ม ม่วงอมชมพู และน้ำเงินอมม่วง โคนดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแผ่บาน ดอกบาน ช่วงเช้าแล้วเหี่ยวร่วงไปในตอนบ่าย ออกดอกตลอดปี ชอบแสงแดดเต็มวัน
บานเช้าสีเหลือง
ไม้ดอกอายุหลายปี ใบรูปหอกสีเขียวสดเป็นมัน ดอกสีเหลืองสด กลีบดอกรูปไข่ ชอบแสงแดดจัด ดอกบานพร้อมกันในช่วงเช้าและหุบพร้อมกันในช่วงบ่าย เหมาะปลูกเป็นไม้ดอกกระถางหรือปลูกลงแปลงเพื่อจัดสวน
หนามกระสุน
ไม้ล้มลุก ทรงพุ่มเตี้ย แผ่คลุมดิน ใบประกอบขนาดเล็ก ปลายมีติ่งสั้น ดอกสีเหลือง 5 กลีบ บางและหลุดร่วงง่าย ดอกบานตอนเช้าและหุบเมื่อแดดแรง ออกดอกตลอดปี ชอบแสงแดดตลอดวัน พบตามที่รกร้างและริมทางที่เป็นดินทราย พบมาทางภาคกลาง ทนดินเค็มและทนแล้งได้ดี เป็นสมุนไพร ใช้รักษาอาการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ แต่ห้ามใช้กับผู้ป่วยโรคหัวใจ
ดอกโสน
ไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ความสูงของต้นได้ประมาณ 1-4 เมตร เปลือกลำต้นเรียบ เป็นเหลี่ยมหรือมีร่องละเอียดตามความยาวของลำต้น ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก แผ่นใบเป็นสีเขียว หลังใบและท้องใบเรียบ ออกดอกเป็นช่อเชิงลดหรือเป็นช่อกระจุก ดอกย่อยเป็นสีเหลือง กลีบด้านนอกมีจุดกระสีน้ำตาลหรือสีม่วงแดงกระจายทั่วไป ออกดอกมากในช่วงปลายฤดูฝนประมาณช่วงเดือนกันยายนถึงเดือนตุลาคม
คุณนายตื่นสาย
ไม้เลื้อยอายุหลายปี ลำต้นอวบน้ำ สีม่วงแดงทอดเลื้อยไปตามผิวดิน ยอดชูตั้ง แผ่นใบอวบน้ำ ผิวใบด้านบนสีเขียวอ่อนถึงเขียวเข้ม บางพันธุ์ขอบใบขลิบสีแดง ดอกบานเมื่อได้รับแสงแดดตอนเช้า สีขาว ชมพู แดง เหลือง ส้ม ขอบกลีบดอกหยักเป็นคลื่น ชอบแสงแดดเต็มวัน ปลูกเลี้ยงง่าย เหมาะปลูกคลุมดินในที่โล่ง หมั่นตัดแต่งกิ่งแห้งก็จะให้ดอกตลอดปี
ดอกไม้บานตอนกลางคืน
ชมจันทร์
ไม้เลื้อยเนื้ออ่อนขนาดเล็ก มีหัวใต้ดิน ทุกส่วนมีน้ำยางใส เส้นใบเป็นร่องชัดเจน ดอกรูปกรวย กลีบเลี้ยงสีเขียวอมแดงเรื่อ กลีบดอกสีขาว มีกลิ่นหอม บานช่วงค่ำถึงเช้า ออกดอกเดือนกุมภาพันธ์ถึงเมษายน ชอบแสงแดดรำไรถึงแดดจัด
นิยมปลูกประดับซุ้มไม้เลื้อยขนาดเล็ก ดอกตูมนำมาบริโภคเป็นผักสดหรือผัดน้ำมัน ให้รสหวาน และมีสรรพคุณเป็นยาระบาย
กรรณิการ์
ไม้พุ่มขนาดกลาง ไม่ผลัดใบ เรือนยอดรูปพีรามิดแคบ ใบรูปไข่ ขอบใบเรียบ แผ่นใบสาก มีขน
ดอกสีขาว มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อกระจุกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง เริ่มบานตอนเย็นแล้วร่วงในตอนเช้า ออกดอกในช่วงเดือนสิงหาคม-พฤศจิกายน ชอบแสงแดดครึ่งวันถึงเต็มวัน นิยมใช้ปลูกประดับสวนไม้หอม ปลูกเป็นฉากหลังของสวน บังสายตาหรือปลูกเป็นกลุ่ม เหมาะปลูกในพื้นที่แคบ
คัดเค้า
ไม้พุ่มรอเลื้อย ทอดเลื้อยได้ไกล 6 -8 เมตร ลำต้นมีหนามแหลมแข็ง แผ่นใบหนาสีเขียวอ่อน ผิวใบค่อนข้างมัน เนื้อใบเหนียว ดอกออกเป็นช่อกระจุกสั้นๆ ดอกสีขาว เมื่อใกล้โรยเปลี่ยนเป็นสีเหลืองนวล ช่อดอกบานอยู่ได้หลายวันก่อนเปลี่ยนเป็นสีฟางข้าวและร่วง ส่งกลิ่นหอมอ่อนๆ ตลอดวัน และหอมแรงช่วงพลบค่ำ ปลูกเลี้ยงง่าย ทนทาน หากปลูกเป็นกลุ่มควรให้แต่ละต้นอยู่ห่างกัน 2 เมตร คอยตัดแต่งกิ่งที่ยาวเกะกะ กิ่งแห้ง หรือเป็นโรคออกจะช่วยให้ทรงพุ่มโปร่งสวยงาม นิยมปลูกเป็นแนวรั้วเพื่อกันขโมยเพราะมีหนามแหลม
ซ่อนกลิ่น
ไม้ล้มลุก มีหัวเป็นกระจุกอยู่ใต้ดินสำหรับสะสมอาหาร แตกใบจากหัวเป็นกอๆ ดอกสีขาว ส่งกลิ่นหอมแรงทั้งกลางวันและกลางคืน ดอกทยอยบานและบานอยู่ได้หลายวัน มีทั้งพันธุ์ดอกลาที่มีกลีบดอกชั้นเดียวและพันธุ์ดอกซ้อน ที่มีกลีบดอกหลายชั้น ออกดอกตลอดปี ดอกนำมาทำอาหาร เช่น แกงจืด หรือผัดใส่หมูสับ
กระดังงา
ไม้เลื้อยขนาดใหญ่ กิ่งก้านเลื้อยพาดไปไกล 5-10 เมตร แผ่นใบหนาสีเขียวเข้มเป็นมัน ผิวใบเรียบ ก้านใบแบนและโค้งงอเป็นตะขอช่วยพยุงต้น กลีบดอกสีเขียว เมื่อบานเต็มที่เปลี่ยนเป็นสีเหลืองเข้ม มีกลิ่นหอม ออกดอกตลอดปี ชอบแสงแดดจัด นิยมปลูกเป็นซุ้มตามทางเดินริมถนนเพื่อให้ร่มเงา แต่ควรตัดแต่งอยู่เสมอ
ไปดู คลังไม้ดอก กัน…
อ่านต่อเรื่อง ความหมายของดอกไม้
อ่านต่อเรื่อง วิธีการยืดอายุดอกไม้ ให้สดได้นานขึ้น
เรื่อง: Bundaree D.
ภาพ: คลังภาพบ้านและสวน