แม้แต่ในกรุงเทพซึ่งเต็มไปด้วยพื้นคอนกรีต บ้านเรือน และถนนที่วุ่นวาย ก็ยังมี ต้นไม้ใหญ่ ซ่อนเร้นตัวอยู่หลายแห่ง ช่วยสร้างบรรยากาศให้ร่มรื่นในป่าคอนกรีต
ต้นไม้ใหญ่
เคยมีงานวิจัยของเขตซาคราเมนโตในรัฐแคลิฟอร์เนียร์ ซึ่งทดลองปลูกต้นไม้เพิ่มขึ้นเป็นจำนวนเท่าหนึ่งที่เคยมี คือรวมทั้งหมด 5 ล้านต้นเป็นผลทำให้ฤดูร้อนเย็นลงถึง 3 องศาเลยทีเดียว ไม่ใช่แค่ความรู้สึกเย็นลงที่เห็นรู้สึกได้ชัด ในกลไกที่ซับซ้อนกว่าตาเห็น ต้นไม้ยังดักจับสารพิษอีกหลายชนิด ช่วยลดมลภาวะทางอากาศชนิดที่ว่าเรารู้สึกได้เมื่อสัมผัส
ในขณะเดียวกัน ต้นไม้ใหญ่ในเมืองเหมือนจะมีข้อถกเถียงกันเรื่อยมา ทั้งการบั่นกิ่งต้นไม้ริมถนน หรือเกิดกรณีต้นไม้ใหญ่ล้มทับบ้านเรือน หรือเกิดความเสียหายอื่นๆ อีกหลายอย่าง จนเกิดข้อคำถามที่ว่า ต้นไม้ใหญ่ จะเติบโตได้อย่างไรในมหานคร ?? ทางออกของประเด็นนี้ เห็นจะเป็นการอยู่ร่วมกันอย่างนอบน้อม หากเรายังอยากพึ่งร่มเงาที่เย็นสบาย ได้สูดอากาศบริสุทธิ์ที่ถูกกลั่นโดยธรรมชาติ การเรียนรู้ที่จะรักษาต้นไม้ใหญ่ให้สามารถดำรงอยู่ท่ามกลางป่าปูนจึงเป็นอีกหนึ่ง ประเด็นที่น่าศึกษา
แม้จะไม่มีให้ได้เห็นจนเกลื่อนตา แต่รู้หรือไม่ว่า ในกรุงเทพฯ ยังมีต้นไม้ใหญ่ที่ซ่อนตัวอยู่อย่างเงียบๆ เป็นร่มเงาให้ผู้คนหลายรุ่น เป็นบ้านหลังใหญ่ของนกน้อยหลายร้อยตัว และรอคอยการมองเห็นจากเพื่อนร่วมโลกอย่างเราๆ วันนี้เว็บไซต์บ้านและสวนจึงขอพาไปทำความรู้จักกับต้นไม้ใหญ่ในกรุงเทพฯ จากหนังสือ “100 ต้นไม้มหานคร” โดยกลุ่มเครือข่ายบิ๊กทรี และกรุงเทพมหานครจัดทำโครงการนี่ขึ้น เคยตีพิมพ์ไปเมื่อ 6 ปีที่แล้ว เราจะพาไปอัพเดทกันว่า ต้นไม้ใหญ่ที่คัดสรรมานี้ ยังคงสบายดี..หรือเปล่า
ตามแผนที่ไปดูของจริงกันเลยค่ะ
1. ต้นไทรทอง
เมื่อพูดถึงต้นไม้ใหญ่ เรามักจะนึกถึงต้นไม้ที่มีกิ่งก้านที่แผ่กว้าง ให้ร่มเงารอบๆ บริเวณ อย่าง ต้นไทรทอง ต้นนี้ได้รางวัลชนะเลิศจากโครงการประกวด เป็นต้นไม้ที่ใหญ่ที่สุดในกรุงเทพมหานคร วัดเส้นรอบวงได้ 16.50 เมตร ขนาด 16 คนโอบ ตั้งอยู่ในโรงเรียนพระราม 6 เทคโนโลยี เป็นเสมือนต้นไม้หลักที่ให้ร่มเงาแก่ผู้คนจากรุ่นสู่รุ่น เป็นที่เคารพของเหล่านักเรียนนักศึกษาเรื่อยมา
2. ต้นยางนา
ต้นไม้ที่ขึ้นชื่อว่าเป็นพญาแห่งเอเชียอาคเนย์ ด้วยขนาดที่สูงใหญ่ 40-50 เมตร ทั้งยังเป็นไม้เศรษฐกิจที่มีมูลค่าราคา พบได้มากในพื้นที่ต่างจังหวัด แต่ในกรุงเทพฯ มหานครแล้ว ไม่ง่ายเลยทีเดียวที่จะพบเจอต้นไม้ใหญ่ต้นนี้ แต่ที่วัดทีปังกรณ์วิทยาพัฒน์ในพระบรมราชูปถัมภ์ฯ (วัดน้อยใน) ยังคงมีพื้นที่ให้ต้นยางนาได้เติบโต มีความสูงถึง 33.24 เมตร ซึ่งเป็นต้นไม้ที่สูงที่สุดในกรุงเทพ จากหนังสือ 100 ต้นไม้มหานคร
3. ต้นประดู่
อีกหนึ่งต้นไม้พื้นบ้าน มีความสูง 15 ถึง 30 เมตร ซึ่งไม่ได้มีแค่ความสูงสง่าเท่านั้น แต่ต้นประดู่ยังมีฟอร์มที่สวยงาม มีใบที่เรียงยาวเป็นรูปขนนกประดับ ดอกมีกลิ่นหอมออกเป็นช่อเรียวยาว จึงไม่แปลกใจนักที่ต้นประดู่ที่โรงเรียนสตรีศรีสุริโยทัย สาทร กรุงเทพฯ จะได้รับรางวัล ต้นไม้ที่สวยสมบูรณ์ที่สุด
4 ต้นไกร
แม้ว่าจะไม่ค่อยคุ้นชื่อ ต้นไกร แต่เป็นต้นไม้ที่หลายๆ คนคุ้นตาเป็นแน่ ต้นไกรเป็นหนึ่งต้นไม้มงคลตามความเชื่อของศาสนาพุทธและศาสนาฮินดู นิยมปลูกในบริเวณวัด เปลือกต้นไกรยังมีสรรพคุณทางยาแก้อาการท้องเดินได้ ต้นไกรสูง 10-30 เมตร มีผลกลมสีแดงเป็นอาหารของนก ต้นไกรที่หน้าธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาตลาดน้อย เป็นอีกหนึ่ง ต้นไม้ที่ทรงคุณค่า มีอายุกว่า 100 ปี ลำต้นใหญ่ขนาด 10 โอบ ที่ยังคงงดงามประดับสถาปัตยกรรมแบบโบซาร์
5. ต้นลำพู (ต้นสุดท้ายของบางลำพู)
เราคุ้นเคยรู้จักชื่อต้นลำพูเพราะเป็นแหล่งที่อยู่ของหิ่งห้อย บวกกับบทประพันธ์สุดคลาสสิกเรื่องคู่กรรม ที่ใช้ต้นลำพูเป็นสื่อแห่งความรัก วันนี้ ต้นลำพู ในภาพเป็นเพียงแค่ความทรงจำเท่านั้น เคยเป็น“ต้นลำพูต้นสุดท้ายของบางลำพู” เพราะอายุที่อยู่มานานกว่า 100 ปี บวกกับเกิดวิกฤติน้ำท่วมกรุงเทพฯ เมื่อปี 2554 ทำให้มันยืนต้นตายไป แต่สิ่งที่ต้นลำพูต้นนี้ทิ้งไว้ คือกล้าอ่อนจากต้นแม่ 4-5 ต้น ซึ่งวันนี้มีต้นลำพูเหล่านั้นเริ่มเติบโตริมแม่น้ำเจ้าพระยา ในมุมเดิมที่ได้ขึ้นชื่อว่าเป็นมุมที่โรแมนติกที่สุดของสวนสันติชัยปราการ ถนนพระอาทิตย์
อ่านต่อ วิธีบั่นยอดต้นไม้ที่ถูกวิธี
อ่านต่อ สวนที่รายล้อมด้วยต้นไม้ใหญ่
เรื่อง JOMM YB
ภาพ : หนังสือ 100 ต้นไม้มหานคร