เคยได้ยินสำนวนที่ว่า น้ำผึ้งอาบยาพิษ กันใช่ไหมคะ สำนวนที่เปรียบเปรยถึงอันตรายในคราบของความหอมหวาน ซึ่งมีให้เห็นกันอยู่ทั่วไป พรรณไม้มีพิษ
พรรณไม้มีพิษ
เช่นเดียวกับพรรณไม้บางชนิดที่เราเห็นประดับสวยงาม ออกดอกสีสันสดใส ซึ่งลึกๆ ก็อาจจะแฝงด้วยอันตราย แบบที่เราไม่รู้ตัว การเลือกพรรณไม้มาปลูกจึงควรรู้ให้เท่าทันอันตรายเหล่านี้ ซึ่งพิษจากต้นไม้ต่างๆ พอแยกได้เป็นรูปแบบดังนี้
ยางจากส่วนต่างๆ โดยมากมีลักษณะขุ่นขาว ซึ่งทำให้ผิวหนัง โดยเฉพาะส่วนเนื้อเยื่ออ่อนๆ เช่น ดวงตา ริมฝีปาก เกิดผื่นคัน แสบร้อน บวมแดง ต้องระวังอย่ากลืนเข้าไปด้วย ยางไม้บางชนิดแม้ดูใสแต่อาจมีพิษด้วยเช่นกัน เช่น สาวน้อยปะแป้ง กระดาด และบอน
หนามแหลม และขนที่ขึ้นคลุมส่วนต่างๆ เช่น โป๊ยเซียน กระบองเพชร สลัดได อากาเว่ ต้องจัดไว้ในบริเวณซึ่งไม่ใกล้ชิดผู้คนในบ้าน เด็ก สัตว์เลี้ยง และอย่าให้อยู่ในความสูงระดับสายตา หรือจุดที่เราอาจก้มลงทำงานในสวน เช่น ถางหญ้า ถอนวัชพืช รดน้ำ
สารพิษในดอก ใบ ผล เมล็ด หัว ลายด่าง (ในไม้บางชนิด) เมื่อรับประทานเข้าไปอาจได้รับอันตราย ทว่าไม้หลายชนิดมีพิษแต่ยังมีผู้นำมารับประทาน โดยขจัดพิษออกด้วยการดองน้ำเกลือ เช่น ลูกหนามแดง ยอดผักหนาม หรือขจัดด้วยความร้อน เช่น การลวก ควรสอนให้เด็กไม่รับประทานไม้ประดับซึ่งมีสีสันสวยล่อตา และดูแลสัตว์เลี้ยงที่ซุกซนอย่าให้กลืนกินสิ่งมีพิษเข้าไป
ทั้งนี้ขอยกตัวอย่าง พรรณไม้มีพิษ ซึ่งนิยมปลูกในสวน ชนิดที่ว่าเห็นกันเกลื่อน เพราะมีคุณสมบัติเลี้ยงง่าย สวยงาม แต่หารู้ไม่ว่าในความสวยงามที่เห็นนั้น มีอันตรายแอบแฝงอยู่
เทียนหยด
ไม้พุ่มสูง 1.50 – 2 เมตร มีช่อดอกสีม่วงอ่อนห้อยย้อยงดงาม โดดเด่นที่ช่อผลเต็มไปด้วยลูกกลมเหมือนลูกปัดส้มเหลืองสดใส ส่วนพันธุ์ใหม่ “เทียนหยดญี่ปุ่น” ก็เป็นที่นิยมเช่นกัน โดยให้ดอกโตสีม่วงแดงเข้มขอบขาว เมล็ดเทียนหยดมีสารพิษที่อาจทำให้ผู้กินถึงตายถ้าได้รับในปริมาณมาก จึงควรระวังเด็กเล็ก สัตว์เลี้ยงที่มักหยิบสิ่งสะดุดตาเข้าปากได้ง่ายๆ
รำเพย (หรือดอกกระบอก)
ไม้พุ่มสูงได้ถึง 3 เมตร ที่ให้เงาด้วยช่อใบเรียวยาว มีดอกสวยรูปคล้ายแตรปากแคบ สีขาวครีม เหลืองสด ปูนอ่อน เป็นไม้เลี้ยงง่ายทรงต้นงาม จึงเป็นที่นิยม แต่มีสารพิษในยางจากส่วนต่างๆ และมีพิษในผล ซึ่งมีรูปค่อนข้างกลมปลายแหลมคล้ายลูกดิ่ง เป็นที่สนใจของเด็กๆและสุนัขชวนชม ไม้จากทะเลทรายที่ทรหดนี้เข้ามาในเมืองไทยนานนับร้อยปี เป็นไม้อวบน้ำที่มีทรงต้นสวยโคนพองโตคล้ายโขดเขา ประกอบกับการผสมพันธุ์ทำให้ได้ดอกสีใหม่ๆหลากหลาย นิยมเลี้ยงในกระถางเคลือบสวยๆประดับบ้านและสวน ไม้งามต้นนี้มียางขุ่นขาวในทุกส่วน ซึ่งเป็นพิษต่อร่างกาย โดยเฉพาะบริเวณเนื้อเยื่ออ่อน ทำให้เกิดผื่นแดงหรือคัน ควรระวังอย่าให้ยางชวนชมสัมผัสโดยตรงหรือกลืนเข้าปาก ไปรู้จักรำเพยให้มากขึ้น
ลั่นทม
ไม้ยอดนิยมที่มีทรงต้นสวย ใบใหญ่ให้ร่มเงา ดอกหอม มีหลากสี เป็นไม้มียางขาวให้ทุกส่วนของลำต้น กิ่งเปราะ นอกจากควรระวังการแตะต้องยางลั่นทมโดยตรงซึ่งอาจทำให้เกิดผื่นคันแล้ว ควรเตือนเด็กๆไม่ให้ปีนป่ายเล่น เพราะกิ่งก้านหักง่าย แม้ดอกลั่นทมขาวนำมาชุบแป้งทอดรับประทานคู่สำรับข้าวแช่ได้ แต่ต้องเลือกเฉพาะดอกที่หล่นร่วงลงมาเอง เนื่องจากไร้ยางที่ขั้วดอก ต่างจากการปลิดจากช่อบนต้น ซึ่งยังมียาง ไม่ควรนำมารับประทาน ไปรู้จักลั่นทมให้มากขึ้น
พรรณไม้มีพิษ
ยี่โถ
ไม้พุ่มสูง 2-3 เมตร ดอกสีหวานกลิ่นหอมเป็นไม้มียางเช่นกัน เช่น ในกิ่งก้าน ใบ ขั้วดอก ควรหลีกเลี่ยงไม่ให้โดนผิวหนัง ดวงตา เนื้ออ่อนๆ และไม่ควรรับประทาน หากนำมาจัดแจกัน ควรล้างโคนก้านผ่านน้ำไหล หรือแช่ในกระป๋องน้ำจนยางเจือจางหายไปหมด ควรระวังไม่ใช้ภาชนะที่ใส่อาหารหรือเครื่องดื่มกับช่อดอกยี่โถ ไปรู้จักยี่โถให้มากขึ้น
สาวน้อยประแป้ง
ไม้ใบในร่มที่ขึ้นเป็นกองาม มีลายประด่างบนพื้นเขียวบ้าง บางชนิดเป็นสีเขียวล้วน หรือมีพื้นขาวขลิบริมเขียว เป็นไม้กระถางที่ประดับภายในบ้านและปลูกในสวนได้ดี จึงเป็นที่นิยม แม้ยางในทุกส่วนของต้นมีพิษคันแสบร้อน จนมีชื่อสามัญว่า “Dumb Cane” เพราะถ้าเข้าปากทำให้ลิ้นชาแข็งจนพูดไม่ได้ทีเดียวกระดาด ไม้ใบสวยงาที่อยู่ในแสงรำไรและชอบขึ้นในที่ชุ่มชื้นริมน้ำ ลักษณะใบคล้ายรูปหัวใจหรือลูกศร ขนาดเล็กจนถึงใหญ่โตนับเมตร มีพิษที่ยางในทุกส่วน โดยเฉพาะส่วนโคนก้านซึ่งมีปริมาณยางมาก อาจทำให้เกิดผื่นแดงบวมหรือแสบร้อน จึงควรระวังอย่าแตะต้องสัมผัสยางกระดาดโดยตรง ไปรู้จักสาวน้อยประแป้งให้มากขึ้น พรรณไม้มีพิษ
สลัดได
เป็นกระบองเพชรชนิดหนึ่งที่เลี้ยงง่าย เติบโตสูงเป็นกอสวยมีหลายชนิด พิษจะอยู่ที่หนามรอบตัวและยางขุ่นขาวในทุกส่วน มุมที่ปลูกสลัดไดควรเป็นริมรั้ว กำแพง เพื่อป้องกันการกระทบกับหนามแหลมคม ไม่ควรปลูกใกล้ตัวบ้าน มุมนั่งเล่น หรือมุมกิจกรรมต่างๆของครอบครัว การปลูกริมรั้วยังช่วยป้องกันการบุกรุกจากคนแปลกหน้าได้อีกส่วนหนึ่งด้วย
อากาเว่
ไม้กอทรงสวยด้วยการเรียงใบเวียนเช่นดอกไม้ ไม้จากต่างประเทศต้นนี้มีใบหลากสีหลายลาย ที่โดดเด่นคือหนามแหลมคมเรียงรายบนขอบใบ และปลายใบซึ่งมีหนามยาวแข็งแรงเป็นพิเศษ หากปลูกเป็นไม้กระถางและยกวางบนแท่นสูงแข็งแรงเหนือระดับสายตา จะช่วยลดอันตรายจากคมหนามได้มาก แต่ต้องใช้กระถางที่มีน้ำหนัก จะได้ไม่ถูกลมพัดตกหรือเอียงโค่นลงมาง่ายๆ มุมเหมาะ ได้แก่ ริมรั้ว ริมกำแพงเช่นกัน หรือจัดทำแท่นวางกระถางบนกำแพงเป็นแนว โดยต้องคำนวณการรับน้ำหนักให้เหมาะสมด้วย ไปรู้จักอากาเว่สายพรรณต่างๆ
อ่านต่อ พรรณไม้มงคลที่ควรปลูกในบ้าน
เรื่อง : “ไม้น้ำ”
ภาพ : ชัยพฤกษ์, ฤทธิรงค์
เรียบเรียง : JOMM YB