ไม้กระถาง ชวนชิมริมสวน
ส้มจี๊ด
นิยมปลูกเป็นไม้กระถางประดับในสวน บริโภคเป็นผลไม้พื้นบ้าน หรือใช้เป็นเครื่องปรุงรสในอาหารคาวเพื่อเพิ่มรสเปรี้ยวแทนมะนาว บ้างทำน้ำผลไม้ดื่มเพิ่มความชุ่มคอ ช่วยขับเสมหะและดับกระหาย ส่วนเปลือกผลห่ามนำมาฝานกินจิ้มน้ำพริกหรือแช่อิ่ม เชื่อม ดอง และทำแยม
โสมไทย
ปัจจุบันนิยมปลูกประดับสวน ส่วนใบนำไปผัดหรือต้มทำแกงจืด ส่วนรากใช้เป็นยาบำรุงกำลัง แก้อาการอ่อนเพลียหรือใช้ทาภายนอกแก้อักเสบ ลดอาการบวม รากเมื่อเจริญเติบโตจะมีรูปทรงคล้ายคนเหมือนกับโสมจีน
เนียมหูเสือ
ปลูกเป็นไม้คลุมดินหรือไม้กระถาง ปัจจุบันมีพันธุ์ใบด่างที่สวย รับประทานได้ และปลูกเลี้ยงง่าย ยอดอ่อนรับประทานสดๆกับซุบหน่อไม้ แจ่ว ลาบ ก้อย ช่วยดับกลิ่นคาวได้ดี หรือใส่ในแกงจืดหมูสับก็ได้ ใบมีรสเผ็ดร้อนและมีกลิ่นหอม ช่วยให้เจริญอาหารและมีฟอสฟอรัสสูง นำมาต้มน้ำดื่มแก้ทางเดินปัสสาวะอักเสบ ช่วยขับน้ำคาวปลาในสตรีหลังคลอด น้ำคั้นจากใบแก้อาการปวดหู หูน้ำหนวก ใบนุ่มและมีกลิ่นหอมใช้อมดับกลิ่นปากได้
บานเย็น
ปลูกเป็นไม้กระถาง ไม้ประดับแปลง ดอกมีสีขาว เหลือง ชมพู และสองสีในดอกเดียวกัน ดอกมีกลิ่นหอมอ่อนๆ เริ่มบานในตอนเย็นและหุบในตอนเช้า หัวของบานเย็นนำมาต้มหรือนึ่งรับประทานได้เช่นเดียวกับหัวเผือก
กุหลาบ
ให้ดอกสีสวยงามและมีกลิ่นหอม มีหลายชนิดแต่ชนิดที่นิยมนำมารับประทานคือกุหลาบมอญ กลีบดอกสามารถนำมาชุบแป้งทอด ใช้รับประทานคู่กับน้ำพริก หรือใช้ทำยำได้ รวมถึงแต่งหน้าอาหารได้ กลีบกุหลาบที่ตากแห้งแล้วนำมาชงในน้ำเดือด ก็จะได้ชากุหลาบ โดยมีสรรพคุณเป็นยาบำรุงหัวใจ แก้อาการอ่อนเพลีย และมีฤทธิ์เป็นยาระบายแบบอ่อน ๆ หากมีรสฝาดก็ให้เติมมะนาวหรือเกลือ
ดูต้นไม้กินได้หน้า5
ซุ้มไม้เลื้อยกินได้
เฟื่องฟ้า
สามารถปลูกให้เลื้อยตามคาน หรือปลูกในกระถางได้ ดูแลรักษาได้ง่ายและทนความแล้งได้ดี เมื่อมีอากาศเย็นจะมีดอกออกเต็มต้น แต่ไม่ควรนำไปปลูกไว้ใกล้กับสนามเด็กเล่น เพราะมีหนามแหลม ดอกสามารถนำมาใช้ประกอบอาหารได้ ส่วนมากนิยมชุบแป้งทอด รับประทานกับน้ำจิ้ม เพื่อเพิ่มรสชาติให้อร่อยยิ่งขึ้น
เล็บมือนาง
ไม้โตเร็ว ปลูกง่าย มีดอกสวยงาม ให้กลิ่นหอมเย็นโดยเฉพาะในตอนค่ำ หรือจะนำมาปลูกริมทะเลก็ได้ เพราะทนน้ำท่วมขังและสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้ดี ใบอ่อนสามารถนำมารับประทานได้ ทั้งดิบและสุกด้วยการต้ม นึ่ง หรือลวก รับประทานคู่กับน้ำพริก
คัดเค้า
มีหนามแหลมคมมาก จึงนิยมใช้ปลูกเป็นแถว ๆ เป็นไม้เลื้อยตามซุ้มหรือตามรั้วเพื่อทำเป็นรั้วป้องกันคนหรือสัตว์ผ่านได้ดี เมื่อออกดอกจะดูสวยงามมาก อีกทั้งยังมีกลิ่นหอมแรงและออกดอกพร้อมกันเกือบทั้งต้น แต่ต้องคอยตัดแต่งทรงพุ่มอยู่เสมอ เนื่องจากไม้ชนิดนี้จะแตกกิ่งก้านสาขามากและมีรูปทรงไม่แน่นอนนัก ยอดอ่อนสามารถนำมาปรุงเป็นอาหารรับประทานได้ เช่น ยำใส่มะพร้าวคั่ว หรือรับประทานแกล้มกับลาบ ผลนำไปลวกหรือรับประทานสดคู่กับน้ำพริก
สายน้ำผึ้ง
ดอกมีกลิ่นหอมและสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี ดอกมีรสหวานอร่อย ใช้ดอกสดหรือดอกแห้ง นำมาต้มน้ำชงเป็นเครื่องดื่มแทนชา น้ำหวานจากเกสรใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องดื่มและขนมหวานต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นไวน์ น้ำเชื่อม ไอศกรีม แยม หรือเยลลี่ ส่วนช่อดอกสดจะนำมาใช้แต่งหน้าขนมเค้กหรือขนมหวาน เพื่อเพิ่มความสวยงาม ทำให้ดูน่ารับประทาน
เรื่อง : “ปัญชัช”
ภาพ : คลังภาพบ้านและสวน
อ่านต่อ : ไอเดียทำ”สวนผัก”ที่ใครก็ทำได้
อ่านต่อ : สวนผักจัดสวย สวนกินได้
อ่านต่อ : ใบย่านาง วัตถุดิบอร่อยตำรับอีสาน ภูมิปัญญาในหม้อแกงหน่อไม้
