ในยุคนี้เรามีพรรณไม้ให้เลือกปลูกกันมากมาย ทั้งไม้ดอก ไม้ใบ ไม้ผล รวมทั้งผัก สมุนไพรที่เรานำมาบริโภคเป็นอาหารได้ และในบรรดาพรรณไม้เหล่านั้น ยังมีพืชอีกกลุ่มหนึ่งที่นิยมปลูกกันมาแต่อดีตถึงปัจจุบัน นั่นก็คือ “ว่าน” นั่นเอง
ว่าน เป็นหนึ่งในมรดกทางวัฒนธรรมแห่งภูมิปัญญาของบรรพบุรุษไทย ซึ่งเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของคนไทยมาแต่อดีต ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 ให้คำนิยามไว้ว่า “ว่าน คือ ชื่อเรียกพืชบางชนิดที่มีหัวบ้าง ไม่มีหัวบ้าง ใช้ทำยาบ้าง หรือเชื่อกันว่าทำให้อยู่ยงคงกระพันและเป็นสิริมงคล เช่น ว่านนางล้อม ว่านเสน่ห์จันทร์แดง”
มารู้จักตัวอย่าง 9 ว่านมงคลไทย ตามความเชื่อในฐานะที่เป็นที่พึ่งทางใจของคนไทยมาแต่โบราณกัน
- ว่านกุมารทอง หรือ ว่านแสงอาทิตย์ ไม้ล้มลุก อายุหลายปี มีลำต้นใต้ดินเป็นหัวคล้ายหัวหอม ปลูกเป็นไม้ประดับ เชื่อว่าเป็นว่านเมตตามหานิยม ช่วยให้ค้าขายดี นิยมปลูกไว้หน้าบ้านหรือหน้าศาลพระภูมิ ทั้งยังเชื่อกันว่าหากนำดอกว่านไปเคี่ยวกับน้ำมันแล้วทาตัวจะทำให้อยู่ยงคงกระพันยิ่งขึ้น
- ว่านก้ามปู หรือ ดองดึง ไม้เลื้อย อายุหลายปี ลำต้นใต้ดินเป็นหัวรูปทรงกระบอก ปลูกเป็นไม้ประดับและใช้เป็นส่วนผสมของสมุนไพร ตามสรรพคุณโบราณเชื่อว่าเป็นว่านทางคงกระพันชาตรี
- ว่านค้างคาว ไม้ล้มลุก อายุหลายปี ปลูกเป็นไม้ประดับและใช้เป็นสมุนไพรบำรุงกำลัง ด้านความเชื่อเป็นว่านทางเสน่ห์เมตตามหานิยมและคงกระพันชาตรี บางท่านเชื่อว่าถ้านำหัวมาดองเหล้ากินก่อนนอนจะช่วยเพิ่มพลังทางเพศ จึงมีอีกชื่อว่า ว่านนางครวญ
- ว่านนกคุ้ม หรือ เปราะป่า ไม้ล้มลุก อายุหลายปี มีสรรพคุณเป็นสมุนไพร แก้พิษฝี และเชื่อว่าหากปลูกไว้ในบ้านจะช่วยป้องกันไฟ และยังคุ้มกันภัยอันตรายต่าง ๆ ได้
- ว่านสิงหโมรา ไม้ล้มลุก อายุหลายปี เป็นสมุนไพร ชาวชนบทนับถือเป็นว่านที่มีอำนาจ ป้องกันภูตผีปีศาจมิให้มารบกวน จึงนิยมปลูกกันทั่วไปตามบ้านเรือน
- ดอกเข้าพรรษา หรือ ว่านนางพญาหงส์ทอง ไม้ล้มลุก อายุหลายปี ปลูกเป็นไม้ประดับ เชื่อว่าเป็นว่านทางเมตตามหานิยม หากจะเดินทางไปไหน ให้พกหัวว่านติดตัวไปด้วยพร้อมเสกคาถา จึงจะเป็นเสน่ห์มหานิยม ได้รับความเอ็นดูจากผู้พบเห็น
- ว่านเฒ่าหนังแห้ง ไม้ล้มลุก อายุหลายปี มีสรรพคุณเป็นสมุนไพร เป็นว่านที่คนโบราณนิยมใช้ทางคงกระพันชาตรี กินได้ทั้งหัวและใบ
- ว่านทิพยเนตร ไม้ล้มลุก อายุหลายปี ปลูกเป็นไม้ประดับ มีสรรพคุณเป็นสมุนไพรใช้รักษาโรคตา เชื่อว่าหากปลูกไว้ในบ้านจะช่วยให้มีอำนาจและบารมี อีกทั้งให้คุณทางด้านค้าขาย ถ้ากินหัวจะช่วยให้คงกระพันชาตรี
- ว่านร่อนทอง ไม้ล้มลุก อายุหลายปี เป็นว่านที่ใช้ร่วมกับยาสมุนไพรต่าง ๆ ได้ดี แก้พิษได้ทั้งปวง เชื่อว่าเป็นว่านทางเสน่ห์เมตตามหานิยม
อ่านเพิ่มเติมได้ในหนังสือ ว่าน สมุนไพร ไม้มงคลไทย (ฉบับปรับปรุงและเพิ่มเติม) โดยสำนักพิมพ์บ้านและสวน
