ใบไม้กินได้ หรือ Edible Leaves ในบ้านเรา ส่วนใหญ่เป็นผักพื้นบ้าน หรือพืชที่ขึ้นในท้องถิ่น เก็บได้ตามฤดูกาล และที่สำคัญคือมีประโยชน์เป็นสมุนไพร ช่วยให้สุขภาพดี นอกจากกินเป็นผักสดแล้ว ยังนำไปประกอบอาหารได้หลากหลาย เช่น ใส่แกงส้ม แกงกะทิ ลวก ต้ม หรือนำมาดองเพื่อกำจัดกลิ่นและรสที่ไม่ชวนกิน หรือแม้แต่นำมาทอดกินเป็นเหมือด คั้นเอาน้ำไปใช้เป็นสีทำอาหารและขนมหวาน
ปัจจุบันดอกไม้และใบไม้กินได้ที่นิยมนำมารับประทานมีหลายร้อยชนิด ส่วนใหญ่ถือเป็นผักสดชนิดหนึ่ง จึงเป็นแหล่งของสารอาหารที่มีคุณค่ามากมายเทียบเท่าผักและผลไม้ อาทิ วิตามิน กลุ่มเกลือแร่ต่าง ๆ เส้นใย (Fiber) และสารอินทรีย์ที่มีฤทธิ์ทางชีวภาพ ทำให้พืชมีสี กลิ่น และรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ สารเหล่านี้มีประโยชน์ สามารถป้องกันและรักษาโรคได้หลายอย่าง เช่น กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน ชะลอการเสื่อมสภาพของเซลล์ ต้านสารพิษ ต้านมะเร็ง ต้านการอักเสบ เป็นต้น กล่าวได้ว่าดอกไม้กินได้เป็นอาหารฟังก์ชัน (Functional Food) สำหรับคนรักสุขภาพก็ว่าได้
ชวนมารู้จัก 9 ใบไม้กินได้ Edible Leaves ซึ่งหลายชนิดนิยมใช้ตกแต่งจาน แถมยังช่วยเสริมรสชาติให้อาหารจานนั้นน่ารับประทาน และมีเอกลักษณ์มากยิ่งขึ้น
ชบาเมเปิ้ล Cranberry Hibiscus, Red-leaved Hibiscus
ชื่อวิทยาศาสตร์ Hibiscus acetosella Welw. ex Hiern
ไม้พุ่มอายุหลายปี ทุกส่วนของต้นมีสีแดงถึงสีแดงอมม่วง ใบรูปนิ้วมือเว้าถึง 3-5 แฉกคล้ายใบเมเปิ้ล ใบและดอกมีรสเปรี้ยว นิยมนำใบมากินเป็นผักสลัดหรือตกแต่งอาหาร ดอกสดชงเป็นชา ให้สีแดงอมชมพู
ส้มกบ, ส้มดิน Creeping Woodsorrel, Indian Sorrel, Oxalis
ชื่อวิทยาศาสตร์ Oxalis corniculata L.
ไม้ล้มลุกอายุปีเดียวหรือหลายปี ลำต้นเป็นเถาเล็ก ใบประกอบมีใบย่อย 3 ใบออกจากจุดเดียวกันที่ปลายก้าน รูปหัวใจถึงรูปไข่กลับขนาดเล็ก ใบมีรสเปรี้ยว ใช้ตกแต่งอาหาร คานาเป้ และเครื่องดื่ม ใบมีกรดออกซาลิก ถ้าใช้มากจะเป็นพิษ
แว่นแก้ว, บัวแก้ว Water Pennywort
ชื่อวิทยาศาสตร์ Hydrocotyle umbellata L.
ไม้ล้มลุกอายุหลายปี ลำต้นทอดเลื้อยไปตามผิวดินที่ชุ่มชื้น มีรากออกตามข้อ ใบเดี่ยวรูปกลมก้นปิด ขอบใบหยักมนหรือเป็นแฉกมน สีเขียวเข้มเป็นมัน ก้านใบสีเขียวอ่อนตั้งตรงขึ้น ใบมีรสจืดมัน ใบกินเป็นผักสดแกล้มกับน้ำพริกหรืออาหารรสจัด หรือใช้ตกแต่งจานอาหารและแก้วเครื่องดื่ม
เล็บครุฑ Ming Aralia
ชื่อวิทยาศาสตร์ Polyscias spp.
ไม้พุ่มอายุหลายปี ใบแตกตามข้อของลำต้น เล็บครุฑที่กินได้คือเล็บครุฑทอดมัน เล็บครุฑใบฝอย และเล็บครุฑกระจก ยอดอ่อนมีรสจืดมัน กินเป็นผักสดกับน้ำพริก ลาบ ยำ ขนมจีนน้ำยา อาหารรสจัดต่าง ๆ หรือซอยใส่ในทอดมัน นำมาชุบแป้งทอดกรอบ หรือนำใบตากแห้งชงเป็นชาดื่ม ช่วยบำรุงร่างกาย ทำให้สดชื่น
ผักชีล้อม, ผักอันอ้น Water Dropwort
ชื่อวิทยาศาสตร์ Oenanthe javanica (Blume) DC.
ไม้อยู่เหนือน้ำ ทุกส่วนของต้นมีกลิ่นหอม ใบประกอบแบบขนนกสองชั้นปลายคี่ออกเวียนรอบต้น ดอกออกเป็นช่อซี่ร่มที่ปลายกิ่ง ดอกย่อยมีขนาดเล็ก คล้ายดอกผักชี ใบและดอกมีรสเผ็ดร้อน ยอดอ่อนกินเป็นผักจิ้มน้ำพริกหรือลาบ หรือใช้แต่งกลิ่นอาหาร
เนียมหูเสือ, หูเสือ Indian Borage, Mexican Mint, Soap Mint
ชื่อวิทยาศาสตร์ Coleus amboinicus Lour.
ไม้ล้มลุกอายุหลายปี ใบเดี่ยวรูปไข่ป้อม ปลายใบค่อนข้างแหลม โคนใบมน ขอบใบจักฟันเลื่อย แผ่นใบอวบน้ำและมีขนนุ่ม เมื่อขยี้มีกลิ่นหอม ใบมีรสเผ็ดร้อน ยอดอ่อนกินเป็นผักสดกับซุบหน่อไม้ แจ่ว ลาบ ก้อย ช่วยดับกลิ่นคาวได้ดี หรือใส่ในแกงจืด
ผักชีลาว, เทียนข้าวเปลือก Indian Dill
ชื่อวิทยาศาสตร์ Anethum graveolens L.
ไม้ล้มลุกอายุ 1-2 ปี ใบเดี่ยวออกตรงข้าม ขอบใบหยักลึกเป็นแฉกแบบขนนกหลายชั้น สีเขียวสด ดอกออกเป็นช่อซี่ร่มหลายชั้น สีเหลือง ใบและดอกมีรสเผ็ดร้อน ต้นและใบสดใช้ปรุงอาหาร โรยบนอาหารประเภทปลาเพื่อดับกลิ่นคาว ใส่ในแกงอ่อมหรือเป็นผักเคียง
ผักโขมลาย, ผักโขมสวน Waterleaf
ชื่อวิทยาศาสตร์ Amaranthus viridis L.
ไม้ล้มลุก ลำต้นอวบน้ำ ใบเดี่ยวรูปไข่คล้ายสามเหลี่ยม ผิวเรียบหรือมีขนเล็กน้อย มีทั้งสีเขียว ม่วงอมแดง และสองสีในใบเดียวกัน ใบมีรสจืดมันใช้รับประทานเป็นผักสด ตกแต่งจานอาหาร ยอดอ่อน ใบอ่อน และต้นอ่อนนำมาต้ม ลวก หรือนึ่งให้สุก รับประทานเป็นผักจิ้มน้ำพริก ผัดกับเนื้อสัตว์ หรือทำผักโขมอบชีส
กระสัง
ชื่อวิทยาศาสตร์ Peperomia pellucida Kunth
ไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ต้นและใบอวบน้ำ ลำต้นสีเขียวใส เปราะหักง่าย ใบสีเขียวอ่อน รูปหัวใจ รูปร่างคล้ายใบพลู ดอกออกเป็นช่อขนาดเล็ก ใบมีรสเผ็ดร้อน ยอดอ่อนรับประทานเป็นผักจิ้มน้ำพริก ยำผักกระสัง ใส่ในแกงเลียง แกงอ่อม หรืแกงป่า มีสรรพคุณทางยาคือช่วยแก้โรคเกี่ยวกับธาตุลม
เทคนิคเก็บรักษาดอกไม้และใบไม้กินได้ให้สวยสดนาน
- ตัดกิ่งก้านด้วยกรรไกรหรือมีดที่คมและสะอาด ในช่วงเช้า ไม่เกินเที่ยงวัน
- ล้างน้ำสะอาดหลาย ๆ ครั้ง เพื่อชะล้างฝุ่นดินและเศษปนเปื้อนอื่น ๆ อย่างเบามือ
- นำดอกและใบใส่ในกระจาด ผึ่งให้สะเด็ดน้ำ เมื่อแห้งดีแล้วจึงบรรจุลงกล่อง
- ใช้กระดาษทิชชูรองก้นกล่อง จัดเรียงดอกและใบลงไป สเปรย์ด้วยน้ำสะอาด แล้วปิดฝาให้สนิท
- เก็บในตู้เย็นอุณหภูมิ 5 oC จะช่วยให้ดอกและใบสวยสดนานนับสัปดาห์
บทความที่เกี่ยวข้อง :
9 ดอกไม้กินได้ ปลูกในกระถางสวย ทนร้อน ออกดอกตลอดปี
9 พืชเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ
เทคนิคปลูกราสป์เบอร์รี่ให้ติดดอกออกผล
ติดตามหนังสือใหม่ๆ ได้ทาง : สำนักพิมพ์บ้านและสวน
