ผักสลัด ที่นิยมปลูก และบริโภคในเมืองไทย

ผักสลัด ทั่วโลกมีอยู่หลากหลายพันธุ์ แต่ที่นิยมปลูก และบริโภคในเมืองไทย โดยมากอยู่ในกลุ่มผักกาดหอม ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Lactuca sativa เป็นพืชในวงศ์ Asteraceae มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชียและยุโรป

ปัญหาหลักของผู้ปลูกผักสลัดมือใหม่ คือ ไม่รู้จักผักแต่ละพันธุ์ ไม่รู้ว่าผักหน้าตาแบบนี้มีชื่อเรียกว่าอะไร ผักบางชนิดมีลำต้นและใบคล้ายกัน ทำให้จำและเรียกชื่อสับสน จึงไม่ประสบความสำเร็จในการปลูกเท่าที่ควร ดังนั้นเรามาทำความรู้จักผักสลัดกันก่อน

ผักสลัดเป็นพืชฤดูเดียว มีระบบรากแก้วที่สามารถเจริญลงไปในดินได้อย่างรวดเร็ว รากแขนงและรากฝอยหนาแน่นในระดับความลึก 30 เซนติเมตร ลำต้นอวบสั้น ช่วงข้อถี่ ส่วนที่เห็นได้ชัดและเติบโตมากที่สุดคือใบ ซึ่งมีลักษณะแตกต่างกันไปตามขนาดทรงพุ่ม การห่อหรือไม่ห่อหัว และสีสันของใบ ตั้งแต่สีเขียวอ่อนจนถึงสีเขียวเข้ม สีเขียวปนแดง สีแดง สีม่วง และสีน้ำตาล รวมถึงช่วงฤดูกาลปลูกที่เหมาะสมในแต่ละพันธุ์ โดยมีอายุการเก็บเกี่ยวที่เหมาะสม คือ 40-50 วันนับจากเมล็ดงอก

ผักกาดหอมที่นิยมปลูกกันทั่วโลกแบ่งตามลักษณะเด่นได้ 6 กลุ่มใหญ่ ๆ คือ

1. ลีฟ (Leaf) หรือลูสลีฟ (Loose Leaf) หรือลูสเฮด (Loose Head)
   ไม่มีการห่อหัว ใบหยักเป็นคลื่นหรือย่น มีสีเขียวอ่อนจนถึงสีแดง เช่น กรีนโอ๊ก เรดโอ๊ก เรคคอรัล เป็นต้น
2. คอส (Cos) หรือโรเมน (Romaine หรือ Roman)
   ลำต้นตั้งสูง ใบบางแคบเรียว มีสีเขียวหรือสีแดง
3. บัตเตอร์เฮด (Butterhead) หรือบิบ (Bibb)
   เป็นพวกห่อหัวเข้าหากันอย่างหลวม ๆ ใบด้านนอกมีสีเขียว ข้างในสีขาวหรือสีเหลือง
4. คริสป์เฮด (Crisphead) หรือไอซ์เบิร์ก (Iceberg) หรือผักกาดหอมห่อ ผักกาดแก้ว
   ใบห่อเข้าหากัน ใบบางกรอบ และขอบใบหยักไม่เรียบ
5. ละติน (Latin) หรือ Grassé Lettuce
   ลักษณะใบคล้ายคอสแต่สั้นกว่า เนื้อใบนิ่มคล้ายบัตเตอร์เฮดแต่หนากว่า บางพันธุ์มีใบค่อนข้างเหนียว
6. ผักกาดหอมที่มีลำต้นยาว (Stem Lettuce) หรือแอสพารากัส (Asparagus Lettuce)
   มีใบยาวแคบหรือกว้างคล้ายคอส

ก่อนปลูกแนะนำให้สำรวจความต้องการว่ามีวัตถุประสงค์ในการปลูกอย่างไร หากปลูกรับประทานเองในครอบครัวให้เลือกปลูกพันธุ์ที่ชอบ หากปลูกขายก็ให้ดูความต้องการของตลาดเป้าหมายเป็นหลัก ในประเทศไทยนิยมปลูก 4 กลุ่ม ได้แก่ ลีฟ คอส บัตเตอร์เฮด และคริสป์เฮด เนื่องจากปลูกได้ตลอดปี

การปลูกผักสลัดให้สำเร็จและได้ผลผลิตคุณภาพดีขึ้นอยู่กับองค์ประกอบหลายอย่าง ก่อนลงมือปลูกจึงต้องรู้จักพืชให้ดีเพียงพอ ต้องเรียนรู้และทำความเข้าใจเรื่องปัจจัยการเจริญเติบโตอย่างถ่องแท้ เพื่อให้สามารถวางแผนการทำงานและป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้

เรียนรู้เรื่องการปลูกผักสลัดได้เพิ่มเติมในหนังสือ My Little Farm Vol.8 ผักสลัดปลูกง่าย และ

ผักนอกปลูกง่าย ทำได้ทุกฤดู ของ สำนักพิมพ์บ้านและสวน

บทความที่เกี่ยวข้อง

มาปลูก 5 สมุนไพรฝรั่ง ไว้กินเองที่สวนหลังบ้านกัน

9 ใบไม้กินได้ Edible Leaves ช่วยเสริมรสชาติ ใช้ตกแต่งจานสวย

9 ดอกไม้กินได้ Edible Flowers ปลูกในกระถาง ทนร้อน ออกดอกตลอดปี