เฟินก้านดำ Maidenhair Fern
เฟินก้านดำ หรือเฟินสกุลอเดียนตัม (Adiantum) มีชื่อสามัญว่า Maidenhair Fern เป็นเฟินอีกสกุลหนึ่งที่นิยมปลูกเป็นไม้ประดับกระถาง บางพื้นที่ที่มีสภาพอากาศเหมาะสม สามารถปลูกเป็นไม้ประดับแปลงได้
ชื่อสกุล Adiantum มาจากภาษากรีก adiantos แปลว่า แห้งหรือไม่เปียกน้ำ สื่อถึงลักษณะใบของเฟินสกุลนี้
เฟินสกุลก้านดำเป็นเฟินขึ้นบนดินหรือขึ้นบนหิน เหง้าตั้งหรือเกาะเลื้อยสั้น ใบมักเป็นใบประกอบขนนก 1-4 ชั้น ก้านใบสีดำหรือน้ำตาลถึงแดงเป็นเงา ใบย่อยรูปพัด ส่วนใหญ่แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ กลุ่มอับสปอร์เกิดตามขอบใบและถูกปิดด้วยเยื่อคลุมกลุ่มอับสปอร์เทียม
เฟินก้านดำถูกใช้เป็นไม้ประดับกระถางในเมืองไทยมาอย่างยาวนาน บางพื้นที่ที่มีสภาพอากาศเหมาะสม สามารถปลูกเป็นแปลงได้ บางครั้งพบงอกขึ้นเองตามก้อนหินหรือพื้นโรงเรือนที่มีความชื้น ขยายพันธุ์ง่ายด้วยการเพาะสปอร์ ซึ่งทำให้ได้ต้นจำนวนมากและมีโอกาสเกิดการกลาย จึงมีพันธุ์ปลูกใหม่ ๆ ออกสู่ตลาดอย่างต่อเนื่อง
ปัจจุบันมีหลายชนิดที่มีลักษณะโดดเด่นและเป็นที่ต้องการของนักสะสม เช่น ก้านดำทองแถม (A. thongthamii) ก้านดำหินปูน (A. fragiliforme) รวมถึงชนิดที่พบเห็นทั่วไปในธรรมชาติ เช่น กูดหูขวากหรือหญ้าขวาก (A. philippense) หางนาคบก (A. caudatum) ชนิดที่จำหน่ายทั่วไปและมีพันธุ์ปลูกจำนวนมาก เช่น เฟินเกล็ดหอย (A. tenerum) เฟินก้านดำ (A. capillus-veneris) เป็นต้น
ดังตัวอย่างพันธุ์ปลูกสวย ๆ อาทิ
ก้านดำเลดี้ม็อกแซม (A. tenerum ‘Lady Moxam’)
ก้านดำเซ็กซี่พิ้งค์ (A. tenerum ‘Sexy Pink’)
ก้านดำชิกเก้นสกิน (A. tenerum ‘Chicken Skin’)
ก้านดำสะเต๊ะ (A. tenerum ‘Sate’)
ก้านดำใบพัด (A. tenerum ‘Pacific May’)
ก้านดำเบสโซเนีย (A. tenerum ‘Bessoniae’)
ก้านดำจาไมกา (A. tenerum ‘Jamaica’)
ก้านดำอิมบริคาตัม หรือก้านดำขนนกก้านอ่อน (A. capillus-veneris ‘Imbricatum’)
ก้านดำใบแปะก๊วย (A. ‘Ka Dong Dong’)
Tips เฟินก้านดำจะเจริญเติบโตได้ดีและมีลักษณะต้นสวยงาม ต้องปลูกเลี้ยงในสภาพแวดล้อมที่มีความชุ่มชื้นในอากาศมากเพียงพอ หากมีความชื้นสัมพัทธ์ต่ำหรือแห้งแล้ง แม้ปลูกได้ แต่ต้นมักแคระแกร็น ใบไหม้หรือแห้งกรอบง่าย
การปลูกเลี้ยงเฟินก้านดำโดยทั่วไป ควรใช้เครื่องปลูกที่มีการระบายน้ำดี ไข่ขังแฉะ แต่เก็บความชื้นได้นาน หรือบางชนิดสามารถปลูกบนหินฟองน้ำ ต้องการแสงแดดรำไรหรือพรางแสงร้อยละ 60-70 ความชื้นปานกลางถึงชื้นมาก บางชนิดและพันธุ์เจริญเติบโตได้ดีในสภาพอากาศเย็น
อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าจะปลูกเลี้ยงเฟินชนิดใด ควรศึกษากลุ่มของเฟินให้ทราบนิสัยการเจริญเติบโต และความต้องการของเฟินแต่ละกลุ่มเพื่อใช้ช่วยตัดสินใจในการเลือกเฟินมาปลูกให้เหมาะสมกับประเภทของสวน เฟินบางกลุ่มแทบไม่ต้องดูแลรักษามากนัก แต่บางชนิดหากนำไปปลูกลงดินแล้วอาจไม่ประสบผลสำเร็จก็ได้
อ่านเพิ่มเติมได้ในหนังสือ เฟิน All about Ferns รวมชนิดและพันธุ์ปลูกสำหรับคนรักเฟิน
