เฟิน (Fern) เป็นพืชกลุ่มหนึ่งของพืชกลุ่มโมนิโลไฟต์ (Monilophyte) ที่มีต้นและรากซึ่งมีระบบท่อลำเลียงน้ำและธาตุอาหาร ซึ่งกระจายพันธุ์ด้วยสปอร์ มีจุดเด่นคือ ใบอ่อนที่ม้วนงอ และมีสปอร์อยู่ใต้แผ่นใบ สามารถเติบโตได้ทั้งบนดินและในน้ำ พบกระจายพันธุ์ในเขตร้อนทั่วโลก ประมาณ 11,000 ชนิด ในเมืองไทยพบประมาณ 650 ชนิด
สำหรับชนิดที่คนไทยรู้จักและคุ้นเคยกัน และใช้เป็นพืชผักและสมุนไพรพื้นบ้านมาแต่โบราณ เช่น ผักกูด (Diplazium esculentum) ผักแว่น (Marsilea crenata) ลำเท็ง (Stenochlaena palustris) ซึ่งเป็นเฟินน้ำที่กินยอดเป็นผักได้ และเฟินกีบแรด (Angiopteris evecta) ที่ปลูกเป็นว่านและใช้เป็นพืชสมุนไพร นอกจากนี้เฟินยังเป็นไม้ประดับยอดนิยมอีกกลุ่มหนึ่งในเมืองไทยเพราะมีความหลากหลายให้เลือก ทั้งปลูกประดับสวนและปลูกในบ้าน ไม่ว่าจะเป็นสกุลแอสพลีเนียมหรือเฟินข้าหลวงหลังลาย (Asplenium) สกุลเนโฟรเลพิสหรือเฟินใบมะขาม (Nephrolepis) สกุลอะดีแอนทัมหรือเฟินก้านดำ (Adiantum) สกุลไดรนาเรียหรือเฟินกระแตไต่ไม้ (Drynaria) สกุลพลาทีซีเรียมหรือเฟินชายผ้าสีดา (Platycerium) สกุลไมโครซอรัม (Microsorum) เป็นต้น
นอกจากนี้ในกลุ่มโมนิโลไฟต์ ยังมีอีก 2 สกุลที่มีลักษณะใกล้เคียงกับเฟินคือ หวายทะนอย (Psilotum) และหญ้าถอดปล้อง (Equisetum) ที่แตกต่างจากเฟินตรงที่ไม่มีใบอ่อนม้วนงอ มีข้อปล้องชัดเจน ใบขนาดเล็กที่ลดรูปเป็นเกล็ด ส่วนปลายกิ่งมีสตรอบิลัส (Strobilus) ออกที่ปลายกิ่ง ทำหน้าที่สร้างสปอร์
ยังมีพืชอีกกลุ่มหนึ่งที่มีลักษณะใกล้เคียงกับเฟินคือกลุ่มไลโคไฟต์ (Lycophyte) ประกอบด้วยสกุลสร้อยนางกรอง ช้องนางคลี่ (Huperzia) สกุลกนกนารี (Selaginella) และกระเทียมน้ำ (Isoëtaceae) ซึ่งเลี้ยงง่ายแข็งแรงทนทาน นิยมปลูกเป็นไม้คลุมดิน แต่มีบางชนิดที่ไม่เหมาะสำหรับปลูกในสวน แต่นิยมปลูกในตู้กระจกหรือตู้เทอร์ราเรียม
ติดตามหนังสือใหม่ได้ทาง : สำนักพิมพ์บ้านและสวน
