ปูเลยดำ ว่านกระทือดำ ว่านไพลม่วง
ชื่อวิทยาศาสตร์: Zingiber ottensii Valeton
วงศ์: Zingiberaceae
ประเภท: ไม้ล้มลุก อายุหลายปี
ความสูง: ได้ถึง 1.60 เมตร
ลำต้น: ใต้ดินเป็นเหง้าทอดเลื้อยสั้น ๆ สีดำ เนื้อในหัวสีม่วงเข้มหรือสีม่วงอมน้ำตาล มีกลิ่นฉุนร้อน ลำต้นสีม่วงคล้ำ
ใบ: เดี่ยว เรียงสลับระนาบเดียว รูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน โคนใบสอบ ปลายใบเรียวแหลม แผ่นใบหนา เส้นกลางใบสีเขียวอ่อน
ดอก: ช่อดอกออกจากเหง้า มีใบประดับเรียงซ้อนกันเป็นชั้น สีแดงคล้ำ ดอกสีเหลืองอ่อนมีประสีม่วงแดงอ่อน ๆ
ดิน: ดินร่วน
น้ำ: ปานกลาง ความชื้นสัมพัทธ์สูง
แสงแดด: รำไร
ขยายพันธุ์: เพาะเมล็ดหรือปักชำกิ่ง แต่เติบโตได้ไม่ดีเท่าต้นเพาะเมล็ด
การใช้งานและอื่นๆ : เมื่อถึงฤดูหนาวจะพักตัว ควรงดให้น้ำ เพื่อป้องกันไม่ให้เหง้าเน่าเสียหาย ♦ เป็นว่านทางคงกระพันชาตรีที่นักเลงว่านรุ่นเก่าและนักพนันหากันมาก มีสองลักษณะคือ ชนิดที่มีเนื้อในหัวสีม่วงเข้ม หัวว่านสีดำสนิท และ เนื้อในสีม่วงอมน้ำตาล ซึ่งชนิดหลังไม่นิยมทำยา เพราะหายาก ♦ เป็นสมุนไพรพื้นบ้าน โดยนำหัวสดต้มน้ำใส่เกลือเล็กน้อย แล้วดื่มก่อนอาหารทุกเช้า – เย็น จะช่วยแก้ โรคกระเพาะอาหารและลำไส้ หรือนำหัวว่านมาหั่นตากแดดให้แห้งแล้วบดเป็นผง ผสมน้ำผึ้งปั้นเป็นลูกกลอนเล็ก ๆ กินทุกเช้า – เย็นวันละ 2 – 3 เม็ดจะช่วยให้เจริญอาหาร บำรุงกำลัง แก้ธาตุพิการ
